Ewolucja odpowiedzialności prawnej mediatora wobec stron mediacji w Polsce
Streszczenie w języku polskim
Mediacja spośród tzw. form alternatywnego rozwiązywania sporów stała się powszechnie stosowaną formą zmierzającą do zakończenia sporu. Biorąc pod uwagę jej pozycję względem procesu sądowego w porządkach prawnych kultury prawa stanowionego (mającą komplementarny/uzupełniający charakter), stanowi element wymiaru sprawiedliwości. W tym kontekście zasadna jest dyskusja o odpowiedzialności prawnej mediatora wobec stron mediacji jako bezpośrednich odbiorców jego roli zawodowej. Rozważania niniejszego artykułu są skoncentrowane na polskim porządku prawnym, w którym, co prawda, aktualny status prawny zawodu mediatora podlega ewolucji w kierunku zwiększenia stopnia jego profesjonalizacji. Pomimo podejmowanych inicjatyw zarówno przez środowisko mediatorów, jak i prawodawcę – podstawowa dla statusu prawnego realizatorów ról zawodowych kwestia, tj. odpowiedzialność prawna, w przypadku mediatorów nie doczekała się realizacji. Autorka podejmie próbę oceny aktualnej inicjatywy legislacyjnej w kontekście wpływu na uszczegółowienie odpowiedzialności prawnej mediatora wobec stron mediacji.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Literatura
Błaszczak Ł., Charakter prawny umowy o mediację, „ADR. Arbitraż i Mediacja” 2008, nr 1.
Cybulko A., Porównanie statusu mediatora w Polsce i wybranych krajach europejskich. Analizy wymiaru sprawiedliwości, Warszawa 2023.
Dąbrowski M., Krajowy Rejestr Mediatorów – rozważania na temat przyszłej regulacji w perspektywie prawnoporównawczej, „Roczniki Nauk Prawnych” 2022, t. XXXII, nr 2.
Korybski A., Alternatywne rozwiązywanie sporów w USA, Lublin 1993.
Koszowski M., Prawno-etyczne aspekty wykonywania zawodu mediatora (zasady etyki mediatora) z uwzględnieniem standardów europejskich, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2008, nr 47.
Kuźmicka-Sulikowska J., Podstawa prawna odpowiedzialności cywilnej mediatora, „ADR.Arbitraż i Mediacja” 2008, nr 3.
Leszczyński L., Klauzule generalne w stosowaniu prawa, Lublin 2023.
Myślińska M., Mediator w polskim porządku prawnym, Warszawa 2018.
Myślińska M., Przylepa-Lewak A., Zasady wpisu na listę stałych mediatorów w Polsce – w kontekście dyskusji nad profesjonalizacją zawodu mediatora, „Krytyka Prawa” 2022, nr 1.
Myślińska M., Rola norm pozaprawnych w odpowiedzialności prawnej mediatora (wybrane zagadnienia), [w:] Omnia sunt interpretanda. Teoria i dogmatyka prawnicza. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Leszkowi Leszczyńskiemu, red. A. Korybski, B.Z. Liżewski, Lublin 2023.
Opinia z dnia 14 sierpnia 2025 roku Polskiej Izby Mediatorów do projektu projekt ustawy o mediatorach sądowych, akredytowanych ośrodkach mediacyjnych i Krajowym Rejestrze Mediatorów został przedstawiony do konsultacji pod numerem (UD237) w dniu 24 lipca 2025 r., https://www.youtube.com/watch?v=avYjFTChGH4 [dostęp: 25.09.2025].
Pajor T., Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1982.
Pazdan M., Prawa i obowiązki oraz odpowiedzialność cywilna mediatora, [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara, red. M. Pyziak-Szafnicka, Kraków 2004.
Pazdan M., Umowa o mediację, [w:] Księga pamiątkowa ku czci Profesora Janusza Szwaji, red. E. Nowińska, M. du Vall, Kraków 2004.
Raport Najwyższej Izby Kontroli pt. „Zapewnienie sprawnego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości”nr ewid. 89/2024/P/030/KPB, Warszawa 2024, https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/23/030/[dostęp: 25.09.2025].
Safjan M., Komentarz do art. 354 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Tom I, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2013.
Skrodzka M., Zemke-Górecka A., Instytucja mediacji w polskim porządku prawnym – jej rozwój i przyszłość w sporach zakresu prawa cywilnego, „Palestra” 2019, nr 11–12.
Sośniak M., Należyta staranność, Katowice 1980.
Suchanek M., Mediacja jako metoda rozwiązywania konfliktów społecznych, „Studia Administracyjne”2018, nr 10.
Wiśniewski T., Komentarz do art. 355 k.c., [w:] Komentarz do Kodeksu Cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, red. G. Bieniek, Warszawa 2011.
Włosińska A., Obowiązki mediatora w postępowaniu mediacyjnym w sprawach cywilnych, „Palestra”2016, nr 11.
Zienkiewicz A., Cele mediacji a dobór i stosowanie strategii i technik mediacyjnych przez mediatorów w sporach cywilnych. Sprawozdanie z badań (część I), „Studia Iuridica Lublinensia” 2021, nr 30(5).
Zienkiewicz A., Studium mediacji. Od teorii ku praktyce, Warszawa 2007.
Akty normatywne
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/52/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U.UE.L.2008.136.3).
Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 13 listopada 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. 2021 r. poz. 2285).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym (Dz.U. z 2016 r. poz. 921).
Rozporządzenie z dnia 7 maja 2015 r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 716).
Rządowy projekt ustawy o mediatorach sądowych, akredytowanych ośrodkach mediacyjnych i Krajowym Rejestrze Mediatorów został przedstawiony do konsultacji pod numerem (UD237) w dniu 24 lipca 2025 r., https://legislacja.gov.pl/projekt/12400301 [dostęp: 25.09.2025].
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2024 r. poz. 572).
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2024 r. poz. 1568).
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2025 r. poz. 1071).
Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 123).
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 334).
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo autorskie i prawa pokrewne (Dz.U. z 2025 r. poz. 24).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2025 r. poz. 46).
Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz.U. z 2022 r. poz. 1700).
Zielona Księga Komisji Europejskiej o alternatywnych metodach rozwiązywania sporów cywilnych i handlowych z dnia 10 kwietnia 2002 r., COM(2002)196.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/adr.2025.2.45-59
Data publikacji: 2025-12-30 15:47:51
Data złożenia artykułu: 2025-11-02 17:58:37
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Marzena Kazimiera Myślińska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.