Ukryj
Pokaż wszystkie
Pokrywa glebowa miasta Lublina (wschodnia Polska)
Streszczenie w języku polskim
Lublin jest miastem wojewódzkim położonym na Wyżynie Lubelskiej (wschodnia Polska). Celem pracy było przedstawienie przestrzennego zróżnicowania gleb miasta Lublina oraz niektórych ich właściwości. Znajomość pokrywy glebowej ma duże znaczenie dla planowania przestrzennego oraz dla ochrony i właściwego wykorzystania zasobów glebowych każdego z miast. Zamieszczoną w pracy przyrodniczo-genetyczną mapę gleb Lublina wykonano na podstawie mapy glebowo-rolniczej w skali 1:25 000 miasta Lublina oraz mapy glebowo-siedliskowej Nadleśnictwa Świdnik. Wyróżnione na mapie jednostki glebowe zostały sklasyfikowane według Systematyki gleb Polski (2019) oraz międzynarodowej klasyfikacji gleb (World Reference Base for Soil Resources, WRB). Przestrzenna zmienność gleb Lublina jest uwarunkowana występowaniem różnych skał macierzystych, rzeźbą terenu, stosunkami wodnymi, szatą roślinną i działalnością człowieka. Do głównych jednostek glebowych występujących na terenie miasta Lublina należą: gleby brunatne (WRB: Eutric/Dystric Cambisols), gleby rdzawe (Brunic Arenosols), gleby bielicowe (Albic Podzols), gleby płowe (WRB: Albic/Haplic Luvisols), czarne ziemie (WRB: Gleyic Phaeozems), rędziny czarnoziemne (WRB: Rendzic Phaeozems) i rędziny brunatne (WRB: Calcaric Cambisols), mady czarnoziemne (WRB: Fluvic Phaeozems) i mady właściwe (WRB: Dystric/Eutric Fluvisols), gleby torfowe (WRB: Hemic/Sapric Histosols) i gleby murszowe (WRB: Murshic Histosols) oraz gleby technogeniczne (WRB: Urbic/Spolic/Ekranic Technosols). Uziarnienie gleb Lublina jest dość zróżnicowane, przy czym najczęściej są to pyły, gliny i piaski z różnym udziałem części szkieletowych. Odczyn badanych gleb Lublina jest także zróżnicowany. Bardzo kwaśny i kwaśny jest charakterystyczny przede wszystkim dla gleb bielicowych i rdzawych oraz gleb brunatnych kwaśnych. Natomiast gleby brunatne właściwe są lekko kwaśne lub obojętne w górnych poziomach genetycznych. Odczyn kwaśny w górnych poziomach genetycznych wykazują również gleby płowe. Mady mają odczyn od lekko kwaśnego do zasadowego, a czarne ziemie charakteryzują się odczynem od obojętnego do zasadowego. Odczyn zasadowy wykazują rędziny oraz gleby technogeniczne, w których występują znaczne ilości węglanu wapnia. Glebowa materia organiczna skumulowana jest przede wszystkim w glebach organicznych (torfowych i murszowych), a także w powierzchniowych poziomach organicznych (O) gleb leśnych. W glebach mineralnych Lublina największą zawartością węgla organicznego (C-org) stwierdzono w czarnych ziemiach, rędzinach czarnoziemnych, madach czarnoziemnych i w niektórych glebach technogenicznych. Jakość użytkowa gleb Lublina jest wysoka. Obserwuje się zjawisko zagospodarowania do celów nierolniczych gruntów o wysokich klasach bonitacyjnych, pomimo wysokich opłat z tytułu wyłączenia tych gruntów z produkcji rolnej.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bednarek, R., Skiba, S. (2015). Czynniki i procesy glebotwórcze. W: A. Mocek (red.), Gleboznawstwo. Warszawa: PWN.
Charzyński, P., Bednarek, R., Błaszkiewicz, J. (2011). Morfologia i właściwości gleb przykrytych – ekranosoli Torunia i Klużu-Napoki. Rocznik Gleboznawstwa/Soil Science Annual, 62(2), 48–53.
Charzyński, P., Bednarek, R., Mendyk, Ł., Świtoniak, M., … Nowak, A. (2013a). Ekranosols of Toruń Airfield. W: P. Charzyński, P. Hulisz, R. Bednarek (Eds.), Technogenic Soils of Poland. Toruń: Polish Society of Soil Science.
Charzyński, P., Hulisz, P., Bednarek, R. (Eds.). (2013b). Technogenic Soils of Poland. Toruń: Polish Society of Soil Science.
Chudecka, J. (2009). Charakterystyka substratu glebowego w warstwie antropogenicznej najstarszej części Szczecina. Szczecin: Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie.
Greinert, A. (2003). Studia nad glebami obszaru zurbanizowanego Zielonej Góry. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.
Harasimiuk, M., Henkiel, A. (1982). Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000. Arkusz Lublin (749). Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne.
IUSS Working Group WRB (2015). World Reference Base for Soil Resources 2014, Update 2015. International Soil Classification System for Naming Soils and Creating Legends for Soil Maps. Rome: World Soil Resources Reports No. 106. FAO.
Kabała, C., Charzyński, P., Chodorowski, J., Drewnik, M., … Waroszewski, J. (2019). Polish Soil Classification, 6th Edition – Principles, Classification Scheme and Correlations. Soil Science Annual, 70(2), 71–97. DOI: http://dx.doi.org/10.2478/ssa-2019-0009
Kollender-Szych, A., Niedźwiecki, E., Malinowski, R. (2008). Gleby miejskie. Wybrane zagadnienia dla studentów kierunku ochrona środowiska. Szczecin: Akademia Rolnicza w Szczecinie.
Łuczycka-Popiel, A. (1998). Naturalne i antropogeniczne zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych w lasach okolic Lublina. Annales UMCS, sec. C, 53, 7–35.
Plak, A. (2007). Czynniki kształtujące zawartość i formy arsenu w glebach aglomeracji lubelskiej. Lublin: Instytut Agrofizyki PAN w Lublinie.
Plak, A. (2009). Accumulation and Migration of Selected Forms of Arsenic and Phosphorus in Variously Utilized Lessive Soils of Lublin. Ecological Chemistry and Engineering A, 16(10), 1363–1371.
Plak, A. (2018). Funkcje miasta a zawartość i rozmieszczenie metali ciężkich, metaloidów i pierwiastków ziem rzadkich w glebach miejskich. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Plak, A., Melke, J., Dębicki, R. (2006). Heavy Metals (Ni, Cu, and Pb) in the Soils of Bystrzyca Valley within Lublin Municipal Area. Ecological Chemistry and Engineering, 13(9), 959–964.
Plak, A., Bartmiński, P., Dębicki, R. (2010). Wpływ transportu publicznego na zawartość wybranych metali ciężkich w glebach sąsiadujących z ulicami Lublina. Proceedings of ECOpole, 4(1), 167–171.
Plak, A., Bartmiński, P., Dębicki, R. (2012a). Some Regularities in Accumulation and Migration of Heavy Metals (Cd, Cu, PB, and Zn) in the Soils Adjacent to Streets of Lublin. Ecological Chemistry and Engineering A, 19(1–2), 69–76. DOI: http://dx.doi.org/10.2428/ecea.2012.19(01)007
Plak, A., Bartmiński, P., Dębicki, R., Bis, M. (2012b). Accumulation of Heavy Metals (Cd, Cr, Cu, Pb, Zn) in Soils and Grass Swards in Roads of Lublin City. Polish Journal of Soil Science, 45(2), 197–203. DOI: http://dx.doi.org/10.17951/pjss.2012.45.2.197
Plak, A., Chodorowski, J., Melke, J., Bis, M. (2015). Influence of Land Use on the Content of Select Forms of Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, and Zn in Urban Soils. Polish Journal of Environmental Studies, 24(6), 2577–2586. DOI: https://doi.org/10.15244/pjoes/59275
Prusinkiewicz, Z. (1994). Leksykon ekologiczno-gleboznawczy. Warszawa: PWN.
Richling, A., Solon, J., Macias, A., Balon, J., … Kistowski, M. (red.). (2021). Regionalna geografia fizyczna Polski. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Rozporządzenie (2016). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi (Dz.U. 2016, poz. 1395).
Skiba, S., Drewnik, M., Szymański, W. (2015). Gleby. W: M. Baścik, B. Degórska (red.), Środowisko przyrodnicze Krakowa. Zasoby, ochrona, kształtowanie. Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ w Krakowie.
Sobocká, J. (2007). Urbánne pôdy (príklad Bratislavy). Bratislava: Vŷskumnŷ Ǜstav Pôdoznalectva a Ochrany Pôdy Bratislava.
Strogonova, M., Myagkova, A., Prokofeva, T., Skvortsova, I. (1998). Soils of Moscow and Urban Environment. Moscow.
Systematyka gleb Polski (wyd. 6, 2019). Wrocław–Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, Komisja Genezy, Klasyfikacji i Kartografii Gleb.
Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Lublinie (1986). Instrukcja do mapy glebowo-rolniczej miasta Lublina w skali 1:5000. Lublin: WBGiTR.
Zawadzki, S. (2002). Podstawy gleboznawstwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/b.2024.79.0.69-85
Data publikacji: 2024-10-04 00:00:00
Data złożenia artykułu: 2024-03-27 15:08:40
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Jacek Chodorowski, Piotr Bartmiński, Andrzej Plak, Ryszard Dębicki
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.