Wyślij tekst przez e-mail Jak oswoić lęk przed innością? Trudne lekcje empatii, tolerancji i akceptacji w literaturze dla młodego odbiorcy w kontekście szkolnej edukacji polonistycznej
Streszczenie w języku polskim
Przedmiotem artykułu jest analiza wybranych utworów literackich dla młodego odbiorcy pod kątem ich przydatności w budowaniu postaw i zachowań empatycznych. Istotną rolę w kontekście niniejszych rozważań stanowi kategoria Innego, Obcego, która może być związana zarówno z uchodźcami, jak i z osobami, których życie jest naznaczone silnymi przeżyciami niepołączonymi z ucieczką z własnego kraju. Dzięki narzędziom dostarczanym przez pedagogikę wielokulturową oraz czytanie empatyczne można zauważyć, jak duży wpływ – poprzez aspekt emocjonalny i poznawczy, a także pod wpływem procesów psychicznych, takich jak mimikra czy przyjmowanie ról – na budowanie empatii i postaw prospołecznych u młodzieży ma odpowiednio dobrana literatura i obecny w procesie lektury dorosły pośrednik.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Andersen, H.C. (1974). Baśnie. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Bardijewska, L. (2016). Kot Karima i obrazki. Łódź: Wydawnictwo Literatura.
Blackburn, S. (2004). Oksfordzki słownik filozoficzny. Warszawa: Książka i Wiedza.
Bruce, S., Yearley, S. (2006). The SAGE Dictionary of Sociology. Portland: SAGE Publications Ltd. DOI: 10.4135/9781446279137.
Davies, M.H. (1999). Empatia. O umiejętności współodczuwania. Gdańsk: GWP.
Dereń, E., Polański, E. (red.). (2008). Wielki słownik języka polskiego. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Naukowe.
Freud, S. (1935). Wstęp do psychoanalizy. Warszawa: PWN.
Gawryluk, B. (2016). Teraz tu jest nasz dom. Łódź: Wydawnictwo Literatura.
Gortat, G. (2006). Do pierwszej krwi. Wrocław: Ossolineum.
Guśniowska, M. (2018). Smacznego, proszę Wilka! Warszawa: Wydawnictwo Tashka.
Hoffman, M.L. (2006). Empatia i rozwój moralny. Gdańsk: GWP.
Janus-Sitarz, A. (red.). (2014). Edukacja polonistyczna wobec Innego. Kraków: Universitas.
Kalaga, W. (2004). Wstęp. W: W. Kalaga (red.), Dylematy wielokulturowości (s. 5–10). Kraków: Universitas.
Kiciński, K. (2016). Moralność i różne oblicza empatii. W: W. Pawlik (red.), Empatia, moralność a życie społeczne (s. 13–65). Warszawa: Wydawnictwa UW.
Kuliczkowska, K. (1985). Poszerzanie świata. Wśród bohaterów polskiej i obcej prozy dla młodzieży. W: J. Papuzińska, B. Żurakowski (red.), Wartości literatury dla dzieci i młodzieży (s. 58–65). Warszawa–Poznań: PWN.
Kwiatkowska-Ratajczak, M. (1985). Literatura w szkole podstawowej a budowanie wartości humanistycznych. W: J. Papuzińska, B. Żurakowski (red.), Wartości literatury dla dzieci i młodzieży (s. 211–219). Warszawa–Poznań: PWN.
Łebkowska, A. (2002). Empatia. O literackich narracjach przełomu XX i XXI wieku. Kraków: Universitas.
Michułka, D., Gregorowicz, Ł. (2021). Ja – Inny. Aspekty wielokulturowości we współczesnej literaturze dla dzieci i młodzieży jako polemika ze „strefą ciszy” (teoria czytania empatycznego i praktyka odbioru). W: A. Gis, K. Koc, M. Kwiatkowska-Ratajczak, M. Wobalis (red.), Lekcja POLSKI(ego). Praktyki edukacyjne wobec niepokojów XXI wieku. T. 1: Praktyki edukacyjne (s. 511–530). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Piaget, J. (1966). Studia z psychologii dziecka. Warszawa: PWN.
Piątek, E. (2012). Literatura utrwalająca stereotypy – wróg czy sprzymierzeniec w nauce tolerancji? W: K. Biedrzycki, A. Janus-Sitarz (red.), Doświadczenie lektury. Między krytyką literacką a dydaktyką literatury (s. 166–176). Kraków: Universitas.
Piątkowska, R. (2016). Hebanowe serce. Łódź: Wydawnictwo Literatura.
Rousseau, J.-J. (1956). Rozprawa o naukach i sztukach. Warszawa: PWN.
Rousseau, J.-J. (1966). Umowa społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Rousseau, J.-J. (1995). Emil, czyli o wychowaniu. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Włodarczyk, J. (2016). Andersen – nauczyciel empatii. W: W. Pawlik (red.), Empatia, moralność a życie społeczne (s. 160–173). Warszawa: Wydawnictwa UW.
Woroniecka, G. (2016). Empatia jako pojęcie teoretyczne. Ujęcie pragmatyczne. W: W. Pawlik (red.), Empatia, moralność a życie społeczne (s. 119–130). Warszawa: Wydawnictwa UW.
Wójcik-Dudek, M. (2019). Homo migrans. Miejsce literatury dla dzieci i młodzieży w edukacji empatii. Postscriptum Polonistyczne, (2), 31–50.
Zasacka, Z. (2021). Spontaniczny kanon lekturowy na lekcji języka polskiego? W: A. Gis, K. Koc, M. Kwiatkowska-Ratajczak, M. Wobalis (red.), Lekcja POLSKI(ego). Praktyki edukacyjne wobec niepokojów XXI wieku. T. 1: Praktyki edukacyjne (s. 465–484). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/en.2025.10.251-265
Data publikacji: 2025-12-10 20:51:43
Data złożenia artykułu: 2024-10-08 21:10:42
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.