Non-memory of genre, memory of stereotype. Axiological conversion in proverbs

Sebastian Wasiuta

Abstract


The article attempts to show how the proverb Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle, lit. ‘Where the devil does not dare, he’ll send a woman’ [When the going gets tough, the tough get going], functions in the intertextual space of contemporary Polish public discourse. The history of the proverb is presented, along with its explanations and the stereotypes of the devil and the woman. It is then shown what modal formulae and genological qualifiers are used with the proverb in order to increase its persuasive potential, what position it holds when it is used in argumentation, in implication or in opposition. Conclusions are more general: the functioning of the proverb in discourse illustrates the distancing of paremic derivatives from their bases, as a result of which they lose their constitutive paremic features and turn into examples. The case on hand also involves axiological conversion: the woman in the proverb was first evaluated negatively (she is worse than the devil in her harmful actions), now her image is positive (she does something good against the devil). The proverb functions as praise of someone who has defeated the devil in overcoming difficulties.


Keywords


linguistic worldview; proverb; linguistic stereotype; valuation

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Bachmannová Jarmila, Suksov Valentin, 2007, Jak se to řekne jinde. Česká přísloví a jejich jinojazyčné protějsky, Praha.

Bittnerová Dana, Schindler Franz, 2003, Česká přísloví. Soudobý stav konce 20. století, Praha.

Gaj-Piotrowski Wilhelm, 1993, Duchy i demony w wierzeniach ludowych z okolic Stalowej Woli – Rozwadowa i Tarnobrzega, Wrocław.

Jurkowski B., 1909, Gdzie dyabeł nie może, tam babę pośle, „Lud”, t. 15, s. 357–358.

Karwatowska Małgorzata, Szpyra-Kozłowska Jolanta, 2005, Lingwistyka płci. Ona i on w języku polskim, Lublin.

Krzyżanowski Julian, 1975, Mądrej głowie dość dwie słowie. Pięć centuryj przysłów polskich i diabelski tuzin, t. 1, Warszawa.

Krzyżanowski Julian, 1980, Szkice folklorystyczne, t. 3, Kraków.

Rzepnikowska Iwona, 2018, Diabeł, [w:] Słownik polskiej bajki ludowej, t. 1, red. Violetta Wróblewska, Toruń, s. 403–411.

Simonides Dorota, red., 1981, Księga humoru ludowego, Warszawa.

Świerczyńska Dobrosława, 2009, Przysłowia są… na wszystko, Warszawa.

Świerczyńska Dobrosława, Świerczyński Andrzej, 1996, Przysłowia w sześciu językach, Warszawa.

Świrko Stanisław, 1978, Wstęp, [w:] Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, t. 4, red. Julian Krzyżanowski, Warszawa, s. 5–24.

Wasiuta Sebastian, 2016, Przysłowie Diabeł tkwi w szczegółach we współczesnej polszczyźnie. Retoryczność, mistyfikacja, stereotyp, „LingVaria”, t. XI, nr 1 (21), s. 203–213.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2019.31.227
Date of publication: 2019-10-11 20:09:59
Date of submission: 2019-04-19 00:11:19


Statistics


Total abstract view - 1621
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 563

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2019 Sebastian Wasiuta

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.