Hide
Show all
Email this article 
Local History in the Creative Output of Adam Gorczyński
Abstract
The quite thoroughly researched output of Adam z Górka Gorczyński (Jadam z Zator) have not yet been analyzed in terms of the local history on which it was based. The author of the article, dealing with the resources of the parish archives in Stryszów, analyzes Jadam’s works about the historical area of the Stryszów parish, whose patrons were the Gorczyńskis from the end of the 18th century. “Romantic from Brzeźnica” explained the present of small localities with their past, being interested in the problems of everyday life, customs and beliefs of local residents. Considering Gorczyński’s works through the prism of experience, the author divided his work into two phases, with the Galician Slaughter as the cut-off date. In this way, the causes and conditions of both stages were indicated, from Adam’s childhood experiences to his trauma after the Galician Slaughter and the shift towards organic work. In addition, the article presents the ways in which Gorczyński appreciated his family and its merits (e.g. for the parish of Stryszów) including them in the achievements of the previous owners of Stryszów or Brzeźnica, and, thus, inscribing his family and himself in the local history.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Źródła
Biblioteka Jagiellońska:
– Bruliony pism literata Adama Gorczyńskiego, rkps, sygn. BJ Rkp. 7516 IV,
– List do duchowieństwa diecezji tarnowskiej, rkps, sygn. 3755.
Biblioteka Narodowa:
– Stumberg Łopacki J. de, Kazanie na pogrzebie śp. JW. JP. Józefa Kalasantego z Górki Gorczyńskiego… w Kościele Parafialnym Marcyporembskim dnia 8. Marca Roku 1828 miane przez JX. Józefa Łopackiego Plebana Pobiedreckiego, Tarnów 1828, starodruk w BN, sygn. 85.511,
– Zawadzki A., Galicyja w obrazach czyli Galerya litografowanych widoków, okolic i najznakomitszych zabytków w Galicyi z opisaniem obrazów w języku polskim i niemieckim, BN, sygn. A.4909/G.XIX/II-70.
Archiwum Parafii Stryszów:
– Dyplomy, akty fundacyjne i erekcyjne, sygn. III.1.5,
– Fascykuł różnych dokumentów dot. taczma, sygn. II.2.4,
– Fascykuł z dokumentami w sprawie sporów między księdzem Aleksandrem Piotrowskim i Michałem Wilkońskim, sygn. II.2.5,
– Fundationes parochiae Stryszów. XVIII wiek, sygn. III.1.3,
– Liber Mortuorum za lata 1786–1847, sygn. II.1.7,
– Liber omnium Parochorum, sygn. II.4.9,
– Opisanie parafii w Stryszowie ks. F. Kolendowicza, sygn. II.2.4, II.4.4,
– Sprawy Zakrzowskie I. Zbiór dokumentów dot. sprawy oddzielenia Zakrzowa, Stronia i Leśnicy od parafii Stryszów (1808–1849), sygn. III.2.1.
Archiwum prywatne autora:
– Kronika Stryszowa, oprac. J. Sitarz, kopia,
– Żeliwski S., Kronika Parafii Stryszowskiej Archidiecezji Krakowskiej, kopia.
Literatura
Adam Gorczyński (1805–1876), [w:] Polskie przekłady Shakespeare’a w XIX wieku, red. A. Cetera-Włodarczyk, A. Kosim, Warszawa 2019.
Assmann J., Kultura pamięci, [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Kraków 2009.
Bachórz J., Adam Gorczyński 1805–1876, [w:] Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku, seria 3, t. 1: Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831–1863, red. M. Janion, B. Zakrzewski, M. Dernałowicz, Kraków 1975.
Barszczewska-Krupa A., Rok 1846. W kręgu mitu zgody i jedności narodowej w myśli politycznej Wielkiej Emigracji, [w:] Rok 1846 w Galicji. Ludzie, wydarzenia, tradycje, red. M. Śliwa, Kraków 1997.
Daszyk D.K., „Mnóstwo Kainów jest pośród nas”. Rok 1846 i demitologizacja romantyczno-rewolucyjnej tezy o ludzie jako przyszłym wskrzesicielu Polski, [w:] Rewolucja czy praca organiczna drogami do niepodległości? W 150. rocznicę wydarzeń 1846 r., red. M. Drozdowski, Poznań 1996.
Domańska E., Historia ratownicza, „Teksty Drugie” 2014, nr 5.
Domańska E., Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Poznań 2005.
Górzyński S., Nobilitacje w Galicji w latach 1772–1918, Warszawa 1999.
Gorczyński A., Kościół św. Anny w Zakrzowie. Legenda, [w:] Romantyk z Brzeźnicy – Adam Gorczyński (1805–1876). Życie i twórczość, red. W. Jarguz, Brzeźnica–Kraków 2014.
Gorczyński A., Legenda Klucznicy, [w:] Romantyk z Brzeźnicy – Adam Gorczyński (1805–1876). Życie i twórczość, red. W. Jarguz, Brzeźnica–Kraków 2014.
Gracz-Chmura E., Adam Gorczyński – romantyk z Brzeźnicy, [w:] Romantyk z Brzeźnicy – Adam Gorczyński (1805–1876). Życie i twórczość, red. W. Jarguz, Brzeźnica–Kraków 2014.
Gracz-Chmura E., Literatura romantyczna w Krakowie (1827–1863). Zarys monograficzny, Kraków 2013.
Hahn W., Gorczyński Adam, [w:] Polski Słownik Biograficzny, red. K. Lepszy, t. 8, Wrocław–Kraków–Warszawa 1959–1960.
Konończuk E., Utekstawianie miejsc jako forma praktykowania historii ratowniczej. Przykład Podlasia, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2016, nr 8, DOI: https://doi.org/10.15290/bsl.2016.08.03.
Kucharczyk R., Adam Gorczyński z Górki (Jadam z Zatora) literat, artysta malarz, społecznik, „Małopolska” 2012, t. 14.
Lenczowski F., O kościołach i parafiach w Stryszowie i Zakrzowie, „Nasza Przeszłość” 1976, t. 45.
Łepkowski J., Kalwarya Zebrzydowska i jej okolice pod względem dziejowym i archeologicznym, Kraków 1850.
Malarstwo romantyczne w Polsce, czyli rzecz o malarzach polskich i obcych w Polsce działających w 1. poł. XIX w. Katalog wystawy, red. J. Królik, Opiniogóra 2002.
Meus K., Wadowice 1772–1914. Studium przypadku miasta galicyjskiego, Kraków 2013.
Mrozowska K., Kolendowicz Franciszek, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 13, Wrocław–Kraków–Warszawa 1967–1968.
Rok 1846 w Krakowie i Galicji. Odniesienia, interpretacje, pamięć, red. D.K. Daszyk, T. Kargol, T. Szubert, Kraków 2016.
Rydz A., Z Kresów do Poznania. Mikrohistoria Waldemara Żyszkiewicza, „Polonistyka. Innowacje” 2018, nr 8.
Turner V., Proces rytualny. Struktura i antystruktura, przeł. E. Dżurak, Warszawa 2010.
Urzędnicy województwa krakowskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. S. Cynarski, A. Falniowska-Gradowska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1990.
Urzędnicy województwa podolskiego XV–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Przyboś, red. K. Baczkowski, Kraków 1994.
Wiersze Adama Gorczyńskiego, Kraków 1883.
Wstępna dokumentacja naukowa. Praca wykonana w ramach Zespołu Dokumentacyjnego przy Katedrze Historii Sztuki Nowożytnej UJ w Krakowie, oprac. M. Gutowski, Kraków 1957.
Wybranowski A., Silva rerum: ze starych wspomnień, Lwów 1887.
Wyczawski H.E., Kalwaria Zebrzydowska. Historia klasztoru bernardynów i kalwaryjskich dróżek, Kalwaria Zebrzydowska 2006.
Zawadzki W., Pamiętniki życia literackiego w Galicji, Kraków 1961.
Żarnowska J., Dwór w Stryszowie. Zarys monografii, Muzeum Dwór w Stryszowie.
Netografia
Działo M., Św. Jan Kanty, „Sakralne Dziedzictwo Małopolski” 2020, https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jan-kanty-3 [dostęp: 3.07.2020].
Prof. A. Kulecka: Rabacja galicyjska była skierowana przeciw wspólnocie narodowej, 14.07.2016, https://dzieje.pl/aktualnosci/prof-kulecka-rabacja-galicyjska-byla-skierowana-przeciw-wspolnocie-narodowej [dostęp: 30.06.2020].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/f.2021.76.109-127
Date of publication: 2021-12-31 14:52:39
Date of submission: 2021-04-23 21:46:43
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2021 Mirosław Płonka
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.