Zaburzenia funkcji poznawczych w schizofrenii – wybrane aspekty

Iwona Jędrzejczyk

Streszczenie w języku polskim


Badania nad znaczeniem dysfunkcji poznawczych w schizofrenii prowadzone są w zaawansowanym stopniu od kilkudziesięciu lat, chociaż ich ważność została zauważona już w XIX w. Zakres badań jest coraz szerszy, a rezultaty – coraz bardziej szczegółowe. Celem artykułu było przedstawienie spostrzeżeń dotyczących istoty zaburzeń poznawczych w przebiegu schizofrenii oraz dostrzeżenie ich konsekwencji w procesie chorobowym. Dysfunkcje kognitywne, uważane niegdyś za zaburzenia wtórne wobec podstawowego procesu psychopatologicznego, obecnie traktowane są jako odrębny aspekt schizofrenii. Należy mieć także na uwadze różnice, jakie pojawiają się w dysfunkcjach poznawczych widocznych zarówno w objawach prodromalnych, ostrym epizodzie, jak i remisji choroby. Interesującym zagadnieniem badawczym jest obniżenie wglądu, które (w umiarkowanym lub znacznym nasileniu) dotyczy znaczącej liczby chorych na schizofrenię. Uznaje się, że podłożem ograniczenia wglądu również mogą być deficyty poznawcze. W artykule podkreślono konieczność zwrócenia uwagi na dokładną i szczegółową diagnostykę psychologiczną. Należy pamiętać, że nietrafna diagnoza zaburzeń funkcji poznawczych może prowadzić do przeoczenia lub świadomego zbagatelizowania (!) ich wpływu na funkcjonowanie pacjenta, a co za tym idzie do podjęcia nieodpowiednich działań terapeutycznych. Spostrzeżenia zawarte w artykule mogą być podstawą do formułowania dalszych wniosków i hipotez oraz poszukiwania możliwości terapeutycznych.


Słowa kluczowe


schizofrenia; dysfunkcje kognitywne; deficyty poznawcze; diagnoza zaburzeń funkcji poznawczych

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Andrzejewska, M., Bodnar, A. (2013). Zaburzenia funkcji poznawczych w schizofrenii i chorobie afektywnej dwubiegunowej. 8. Poznańskie forum kognitywistyczne. Teksty Pokonferencyjne, (7), 4–10.

Borkowska, A., Rybakowski, J. (2001). Porównanie wpływu typowych i atypowych neuroleptyków na zaburzenia funkcji poznawczych w schizofrenii. Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, (1), 141–154.

Borkowska, A., Rybakowski, J. (2005). Deficyty poznawcze w schizofrenii. W: A. Borkowska (red.), Zaburzenia funkcji poznawczych w chorobach psychicznych (s. 7–30). Kraków: Biblioteka Psychiatrii Polskiej.

Borkowska, A., Dróżdż, W. (2012). Znaczenie dysfunkcji poznawczych w schizofrenii. W: A. Borkowska (red.), Zaburzenia funkcji poznawczych w schizofrenii. Aspekty neuropsychiatryczne i neuropsychologiczne (s. 5–12). Kraków: Biblioteka Psychiatrii Polskiej.

Borkowska A., Hintze, B. (2012). Obszary zaburzeń poznawczych w schizofrenii. W: A. Borkowska (red.), Zaburzenia funkcji poznawczych w schizofrenii. Aspekty neuropsychiatryczne i neuropsychologiczne (s. 13–18). Kraków: Biblioteka Psychiatrii Polskiej.

Carson, R.C., Butcher, J.N., Mineka, S. (2003). Psychologia zaburzeń. Sopot: GWP.

Cummings, J.L., Mega, M.S. (2005). Neuropsychiatria. Wrocław: Elsevier Urban & Partner.

Drat-Ruszczak, K. (2013). Psychologia schizofrenii. W: H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna (s. 75–99). Warszawa: PWN.

Hanuszkiewicz, I., Cechnicki, A., Kalisz, A. (2007). Związek deficytów poznawczych z przebiegiem schizofrenii. Badania wstępne uczestników programu rehabilitacyjnego. Psychiatria Polska, 41(4), 539–550.

Hintze, B. (2012). Dysfunkcje poznawcze we wczesnej schizofrenii. W: A. Borkowska (red.), Zaburzenia funkcji poznawczych w schizofrenii. Aspekty neuropsychiatryczne i neuropsychologiczne (s. 32–35). Kraków: Biblioteka Psychiatrii Polskiej.

Jarema, M. (2010). Leksykon schizofrenii. Poznań: Termedia.

Jędrasik-Styła, M., Ciołkiewicz, A., Denisiuk, M., Linke, M., Parnowska, D., …, Wichniak, A. (2012). Bateria testów MATRICS – standard oceny funkcji poznawczych w badaniach klinicznych w schizofrenii. Psychiatria Polska, 46(2), 261–271.

Kałwa, A. (2012). Zaburzenia funkcji poznawczych w przewlekłej schizofrenii. W: A. Borkowska (red.), Zaburzenia funkcji poznawczych w schizofrenii. Aspekty neuropsychiatryczne i neuropsychologiczne (s. 36–41). Kraków: Biblioteka Psychiatrii Polskiej.

Kopyciński, Z., Czernikiewicz, A. (2011). Wpływ deficytów poznawczych na jakość życia w schizofrenii. Current Problem of Psychiatry, 12(4), 415–419.

Krzystanek, M., Krzywda, P., Klasik, A., Krupka-Matuszczyk, I. (2013). Treningi kognitywne jako nowa forma terapii w schizofrenii. Postępy Psychiatrii i Neurologii, 22(3), 193–199.

Mak, M., Tybura, P., Bieńkowski, P., Karakiewicz, B., Samochowiec, J. (2013). Skuteczność rehabilitacji neuropsychologicznej z wykorzystaniem programów RehaCom u pacjentów z rozpoznaną schizofrenią. Psychiatria Polska, 47(2), 213–223. DOI: https://doi.org/10.12740/PP/17946

Makarewicz, A., Karakuła-Juchnowicz, H., Łobejko, Ł. (2017). Neuropsychological dimension of schizophrenia – evaluation possibilities and therapeutic implications. Current Problems of Psychiatry, 18(1), 51–61. DOI: https://doi.org/10.1515/cpp-2017-0005

Mosiołek, A. (2014). Metody badań funkcji poznawczych. Psychiatria, 11(4), 215–221.

Niedźwiedzka, I., Kühn-Dymecka, A., Wciórka, J. (2008). Wgląd w chorobę a funkcjonowanie poznawcze osób chorych na schizofrenię. Psychiatria Polska, 42(6), 943–957.

Perkins, D., Miller-Andersen, L., Lieberman, J. (2011). Przebieg kliniczny i czynniki pozwalające na jego przewidywanie. W: J. Lieberman, T. Stroup, D. Perkins (eds.), Schizofrenia. The American Psychiatric Publishing. Budapest: Oriold & Co. Ltd.

Rabe-Jabłońska, J., Kotlicka-Antczak, M. (1997). Zaburzenia procesów poznawczych u osób chorych na schizofrenię. Postępy Psychiatrii i Neurologii, (6), 209–216.

Seidel, S. (2019). Funkcjonowanie w sferze ekonomicznej chorujących na schizofrenię. Katowice: Uniwersytet Śląski (Praca doktorska).

Seligman, M.E.P., Walker, E.F., Rosenhan, D.L. (2003). Psychopatologia. Poznań: Zysk i S-ka.

Sęk, H., Steuden, S. (2016). Psychologia schizofrenii. W: L. Cierpiałkowska, H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna (s. 321–344). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Wciórka, J. (2011). Psychozy schizofreniczne, zaburzenia schizotypowe i schizoafektywne. W: S. Pużyński, J. Rybakowski, J. Wciórka (red.), Psychiatria kliniczna (T. 2; s. 195–285). Wrocław: Elsevier Urban & Partner.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2020.33.2.271-283
Data publikacji: 2020-06-29 17:49:04
Data złożenia artykułu: 2018-10-30 08:47:32


Statystyki


Widoczność abstraktów - 8541
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 3315

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2020 Iwona Jędrzejczyk

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.