Plany miasta Łęczna z XIX w. Geneza i ikonografia

Streszczenie w języku polskim

W niniejszym artykule poruszono zagadnienie źródeł kartograficznych do dziejów Łęcznej, czyli planów miasta i jego fragmentów. Nie były one przedmiotem wzmożonego zainteresowania historyków przedmiotu. Główną uwagę skupiano jedynie na planie z 1846 r., sporządzonym po pożarze miasta, który miał miejsce w dniu 10 listopada rzeczonego roku. Publikowano go w całości lub we fragmentach, jednak zazwyczaj w celu zwrócenia uwagi na sam fakt jego istnienia, całościowego charakteru prezentacji Łęcznej lub odwoływano się do niego, omawiając różne aspekty dziejów miejscowości. Nie powstało natomiast zarówno w tym, jak też w przypadku innych planów, ich opracowanie źródłoznawcze. Wykorzystane źródła pochodzą z zasobu Archiwum Państwowego w Lublinie, Biblioteki Narodowej oraz Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie.

Przedstawiając poszczególne plany, omówiono genezę ich powstania i ikonografię. W tym kontekście należy stwierdzić, że kartografia Łęcznej jest dość uboga. Znamy zaledwie sześć planów miejskich. Wynika to między innymi z faktu, że miasto miało niewielkie znaczenie jako ośrodek administracyjny, gospodarczy i polityczny, dodatkowo będąc własnością prywatną. Na powstałe plany składają się przede wszystkim przedstawienia fragmentów miasta, natomiast całościowe, poza planem z 1846 r., są raczej schematyczne i uproszczone. Uniemożliwia to uchwycenie dynamiki zmian przestrzennych w rozwoju Łęcznej w okresie XIX w.

Wykonana kwerenda nie miała charakteru celowego. Była raczej wyrywkowa. Jednak ze znanej literatury oraz przeglądu zasobów archiwów nie należy się spodziewać odnalezienia planów Łęcznej jako osobnych jednostek archiwalnych. Bardziej liczyć można na to, że odnajdą się one jako załączniki do różnych spraw.