Nowa historia ludowa w przestrzeni muzealnej
Streszczenie w języku polskim
Nowa historia ludowa to koncepcja, która stara się zreinterpretować historię Polski z perspektywy dotychczas marginalizowanych warstw społecznych. Celem artykułu jest ocena przedstawienia chłopów w muzeach oraz sprawdzenie, czy nowa historia ludowa znajduje swoje odzwierciedlenie w ekspozycjach muzealnych. Ekspozycje muzealne są miejscem, gdzie tworzy się kanon kulturowy oraz definiuje, jak wspólnoty chcą być postrzegane. Wydaje się, że w kontekście nowej historii ludowej, chłopi są w muzeach obecni w ograniczonym zakresie, reprezentowani przede wszystkim w skansenach oraz w kontekście martyrologii. W skansenach i muzeach etnograficznych, kultura chłopska przedstawiana jest często w sposób mityczny i ahistoryczny, co prowadzi do utrwalania stereotypów. Ekspozycje te, pomimo pewnych pozytywnych zmian, wciąż oferują wyidealizowany obraz wsi, koncentrując się na folklorze i tradycjach, a nie na rzeczywistych problemach społecznych. Rzadziej chłopi są przedstawiani jako bohaterowie martyrologii, gdzie ich działania w czasie II wojny światowej są gloryfikowane, co również prowadzi do uproszczeń i stereotypizacji. Muzea jako instytucje są w ciągłym procesie negocjacji pomiędzy historyczną prawdą a potrzebami współczesnej publiczności. Zmiany w podejściu do reprezentacji historii, w tym historii ludowej, mogą prowadzić do bardziej zróżnicowanej i inkluzywnej narracji, która uwzględnia różne perspektywy.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Assman A., From „Canon and Archive”, in: The Collective Memory Reader, eds. J.K. Olick, V. Vinitzky-Seroussi, D. Levy, Oxford 2011.
Assmann A., Między historią a pamięcią. Antologia, ed. M. Saryusz-Wolska, Warszawa 2013.
Burke P., Naoczność. Materiały wizualne jako świadectwa historyczne, transl. J. Hunia, Kraków 2012.
Chłop-niewolnik? Szreniawskie seminaria antropologiczne, ed. W. Kuligowski, Szreniawa 2023.
Connerton P., Seven types of forgetting, “Memory Studies” 2008, 1.
Floryszczak A. et al., „Chłop-niewolnik? – przewodnik po wystawie”, in: Chłop-niewolnik. Opowieść o pańszczyźnie. Katalog wystawy, eds. W. Kuligowski, A. Jełowiecki, Szreniawa 2024.
Gospodarczyk M., Kożuchowski Ł., Nowa ludowa historia: charakterystyka i społeczno-polityczne korzenie współczesnych narracji o historii chłopów polskich, “Studia Socjologiczne” 2021, 2.
Grabowski J., Libionka D., Markowa. Żydowska śmierć, polska wina, wspólny strach, “Gazeta Wyborcza. Magazyn” 9 grudnia 2016, http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,21097043,markowa-zydowska-smierc-polska-wina-wspolny-strach.html [access: 06.01.2025].
Karbownik K., Muzea na wolnym powietrzu jako element narracyjny dziejów kultury chłopskiej, https://nikidw.edu.pl/wp-content/uploads/2024/03/Chlopi-polscy_artykul-Krzysztofa-Karbownika.pdf [access: 06.01.2025].
Kolomańska E., Michniów. Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich, Muzeum Wsi Kieleckiej (katalog), Kielce 2010.
Kwiatkowski P.T., Jaką historią interesują się Polacy? Pytanie o kształt pamięci zbiorowej i jej przemiany po 1989 roku, in: Historia Polski od-nowa. Nowe narracje historii i muzealne reprezentacje przeszłości, eds. R. Kostro, K. Wóycicki, M. Wysocki, Warszawa 2014.
Kyzioł A., Polewka z sarmatów, “Polityka” 13 December 2023, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/2237968,1,polewka-z-sarmatow-1670-netflixa-to-wielki-powrot-smiesznej-polskiej-komedii.read [access: 12.02.2025].
Leszczyński A., Czym jest „nowa ludowa historia”, a czym nie jest? Odpowiedź na artykuł M. Gospodarczyk i Ł. Kożuchowskiego zamieszczony w numerze 2/2021 „Studiów Socjologicznych”, “Studia Socjologiczne” 2021, 3.
Pomian K., Historia. Nauka wobec pamięci, Lublin 2006.
Rosenstone R., Visions of the Past: The Challenge of Film to Our Idea of History, Cambridge 1995.
Skotarczak D., Historia wizualna, Poznań 2013.
Smith L., Uses of Heritage, Routledge 2006.
Sobczak K., Ludowa historia po raz pierwszy (albo i nie pierwszy), ważne – by nie ostatni, “Czas Kultury” 2021, https://czaskultury.pl/artykul/ludowa-historia-po-raz-pierwszy-albo-i-nie-pierwszy-wazne-by-nie-ostatni/ [access: 12.02.2025].
Solarska M., Bugajewski M., Historia historiografii jako historia prawdy. Dwugłos o podstawach teoretycznych historii historiografii Jerzego Topolskiego, “Historia@Teoria” 2017, 3, 1.
Sulima R., Literatura a dialog kultur, Warszawa 1982.
Sulima R., Kultura ludowa i polskie kompleksy, in: Czy zmierzch kultury ludowej?, ed. A. Dobroński, Łomża 1997.
Szacka B., Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa 2006.
Szpytma M., Na czym polega wyjątkowość rodziny Ulmów, https://ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/190555,Mateusz-Szpytma-Na-czym-polega-wyjatkowosc-rodziny-Ulmow.html [access: 09.01.2025].
Szot W., Ludowa historia Polski wkracza do narodowego muzeum. Przełomowa wystawa, https://wyborcza.pl/7,75410,31047855,chlop-niewolnik-pionierska-wystawa-pod-poznaniem.html#S.MT-K.C-B.2-L.1.duzy [access: 21.07.2024].
Werczyński D., Skansen jako produkt turystyczny. Analiza wybranych przykładów, “Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja” 2014, 1 (13).
Witek P., Andrzej Wajda jako historyk. Metodologiczne studium z historii wizualnej, Lublin 2016.
Ziębińska-Witek A., Muzealizacja komunizmu w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej, Lublin 2018.
https://skansen.lublin.pl/pl/ekspozycja/ [access: 06.01.2025].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.60.967-980
Data publikacji: 2025-11-28 08:32:50
Data złożenia artykułu: 2025-02-19 12:18:02
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Anna Ziębińska-Witek

Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.