Hide
Show all
Email this article 
Not Only Enthusiasts – the Image of the January Uprising in Women’s Memories Based on the Accounts of Wanda Umińska, Emilia Heurichowa and her Daughter Teodora Kiślańska
Abstract
This review article concerns critical editions of women’s memoirs of the 19th century compiled by Lidia Michalska-Bracha and Emil Noiński, concerning the period of the January Uprising. The memoirs of Wanda Umińska, and Emilia Heurichowa and her daughter Teodora Kiślańska are an important source both for the history of the uprising movement and for the history of women’s emancipation in the Polish lands in the 19th century. Both studies stand out from the rest because of the perfection of their preparation. They are accompanied by commentaries and editorial notes, as well as extensive footnotes and bibliographies. They are also equipped with personal and geographical indexes, which is not very common in this type of work. The commentaries provide an introduction to the issues contained in the memoirs and their positioning among other accounts of the period, while the editorial notes discuss the source basis and method of publication. Both critical editions of the memoirs broaden our knowledge of the post-January uprising, as well as the society of that period. It should also be emphasised that they are highly reliable, which was verified by the authors of the study.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Jan Witort. O syberyjskim zesłaniu i rusyfikacji Żmudzi, wstęp, oprac. i red. W. Caban, J. Szczepański, Warszawa 2017.
Michał Brensztejn. Dziennik 1915–1918, Część 1, rok 1915 i 1916, oprac., wstęp i przypisy M. Przeniosło, M. Przeniosło, Kielce 2014.
Moje wspomnienia w Massalanach spisane. Pamiętniki Jana Ordynata Bispinga 1842–1892, oprac. J.Z. Pająk, J. Szczepański, Kielce 2018.
Nieznane listy z Ziem Zabranych, red. S. Wiech, Kielce 2016.
Obraz polskiego ziemiaństwa na Wołyniu, Podolu i Ukrainie na przełomie XVIII i XIX wieku w świetle korespondencji Antoniego Pruszyńskiego i wspomnień Antoniego Mikoszewskiego, oprac. T. Kargol, K. Ślusarek, Kielce–Kraków 2021.
Pamiętnik Emila Dybowskiego, oprac. A. Brus, Warszawa 2017.
Pamiętniki i listy polskich autorów z Ziem Zabranych (Litwa, Białoruś, Ukraina) w latach 1795–1918. Materiały do katalogu, oprac. i red. M. Domańska-Nogajczyk et al., t. 1–3, Kielce 2017.
Polacy z Wilna i ze Żmudzi na zesłaniu. Pamiętnik Józefa Bogusławskiego i księdza Mateusza Wejta, oprac. M. Nowak, Kielce 2016.
Prendowska J., Moje wspomnienia, oprac. E. Kozłowski, K. Olszański, Kraków 1962.
Romanowiczówna Z., Cienie (Kilka oderwanych kart z mojego życia), Lwów 1930.
Romanowiczówna Z., Dziennik lwowski 1842–1930, t. 1–2, oprac. Z. Sudolski, Warszawa 2005.
Romanowiczówna Z., Klaudynki. Kartka z dziejów patriotycznej pracy kobiet w Galicji w drugiej połowie ubiegłego stulecia, Lwów 1913.
Romanowiczówna Z., Z dni krwi i łez 1863–1865. Kartki z dziennika młodej dziewczyny, Lwów 1913.
Romanowiczówna Z., Z roku 1863. Kartki z dziejów młodej dziewczyny, Lwów 1912.
Seweryn Römer. Wspomnienia spisane w 1863 roku, oprac. T. Bairašauskaitė, Warszawa 2017.
Sierakowska A., Wspomnienia, oprac. T. Bairašauskaitė, J. Sikorska-Kulesza, Warszawa 2010.
Wielka Wojna w polskiej korespondencji zatrzymanej przez cenzurę austro-węgierską. Materiały polskich grup cenzury z lat 1914–1918, kwerenda, wstęp, oprac. i przypisy P. Brudek, J. Molenda, J.Z. Pająk, Warszawa 2018.
Wilno i Wileńszczyzna w pamiętnikach z lat pierwszej wojny światowej. (Materiały ze zbiorów wileńskich i londyńskich), oprac., wstęp i przypisy M. Przeniosło, M. Przeniosło, Kielce 2014.
Wspomnienia Emilii ze Szwarców Heurichowej (1819–1905) i jej córki Teodory z Heurichów Kiślańskiej (1844–1920) z czasów powstania styczniowego, oprac., komentarz i przypisy L. Michalska-Bracha, E. Noiński, Warszawa 2023.
Wspomnienia Wandy z Wolskich Umińskiej (1841–1926), oprac. i przypisy L. Michalska-Bracha, E. Noiński, Warszawa 2020.
Białynia Chołodecki J., Księga Pamiątkowa w czterdziestą rocznicę Powstania r. 1883–1864, Lwów 1904.
Bourdieu P., Męska dominacja, Warszawa 2004.
Bruchnalska M., Ciche bohaterki. Udział kobiet w powstaniu styczniowym. (Materiały), Miejsce Piastowe 1933.
Caban W., Kobiety i powstanie styczniowe, w: Kobiety i świat polityki. Polska na tle porównawczym w XIX i początkach XX wieku, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 1994.
Ciechomska M., Od matriarchatu do feminizmu, Poznań 1996.
Domańska-Nogajczyk M., Wójcik T., Seria wydawnicza: Kresy w polskich pamiętnikach i listach 1795–1918 – omówienie, „Wrocławskie Studia Wschodnie” 2018, 22.
Dubiecki M., rec.: E. Heurichowa i T. z Heurichów Kiślańska, Wspomnienia matki i córki z powstania 1863 roku, Warszawa 1918, „Kwartalnik Historyczny” 1919, 33.
Dutka W., Kobiety w powstaniu styczniowym w świetle historiografii powstańczej 1863‒1918, „Studia Gdańskie” 2012, 31.
Edytorstwo wobec masowości źródeł najnowszych, red. J. Sikorska-Kulesza, Warszawa 2018.
Edytorstwo źródeł XIX wieku. Problemy teoretyczne i praktyka edytorska, red. J. Sikorska-Kulesza, Warszawa 2016.
Erlach von F.L., Partyzantka w Polsce w roku 1863 w świetle własnych obserwacji zebranych na teatrze walki od marca do sierpnia 1863, przedmowa i przypisy W. Tokarz, Warszawa 1919.
Kieniewicz S., Powstanie styczniowe, Warszawa 1972.
Kulak T., „Kumy”. Tajemnicza organizacja kobiet w Warszawie z lat powstania styczniowego 1863–1864, w: Człowiek – społeczeństwo – źródło. Studia dedykowane Profesor Jadwidze Hoff, red. S. Kozak et al., Rzeszów 2014.
Michalska-Bracha L., Józef Kajetan Janowski (1832–1914). Po powstaniu styczniowym... Emigrant, weteran 1863 roku, lwowianin z wyboru, Warszawa 2021.
Michalska-Bracha L., Między pamięcią a historiografią, Lwowskie debaty o powstaniu styczniowym (1864–1939), Kielce 2011.
Michalska-Bracha L., O losach kobiet na zesłaniu po powstaniu styczniowym utrwalonych na kartach wspomnień i listów, w: Polska w XIX i XX wieku – społeczeństwo i gospodarka. Księga jubileuszowa dedykowana Pani Profesor Reginie Renz, red. W. Caban et al., Kielce 2013.
Michalska-Bracha L., „Pamięć przeszłości własnej”. Wokół idei Muzeum Zasłużonych Kobiet we Lwowie (1914–1939), w: Pamięć historyczna kobiet, red. K. Sierakowska, M. Przeniosło, Kielce 2009.
Michalska-Bracha L., Powstanie styczniowe w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego w okresie zaborów, Kielce 2003.
Młynarczyk-Tomczyk A., „Ciche bohaterki”? Kobiety w powstaniu styczniowym w historiografii i edukacji historycznej PRL, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin. Sectio F” 2022, 77.
Noiński E., Aktywność społeczna Wandy z Wolskich Umińskiej (1841–1926) w świetle jej wspomnień i zapisków pamiętnikarskich, w: Ruchy kobiece na ziemiach polskich w XIX i XX w: stan badań i perspektywy, red. M. Dajnowicz, A. Miodowski, Białystok 2020.
Pekaniec A., Autobiografki. Szkice o literaturze dokumentu osobistego kobiet, Kraków 2020.
Ramotowska F., Kiślańska z Heurichów Teodora Anna (1844–1920), w: Polski słownik biograficzny, t. 12, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966–1967.
Ramotowska F., „Tajemne” państwo polskie w Powstaniu Styczniowym 1863–1864. Struktura organizacyjna, cz. 1–2, Warszawa 1999–2000.
Sala E., Przemilczana historia polskiego feminizmu, w: Kobiety w społeczeństwie polskim, red. A Palęcka. H. Szczodry, M. Warat, Kraków 2011.
Sierakowska K., Wpływ powstania styczniowego na zakres patriotycznych obowiązków kobiet, „Rocznik Antropologii Historii” 2014, 2.
Szwarc A., Stefan Kieniewicz jako historyk społeczeństwa polskiego w XIX wieku, w: Stefan Kieniewicz i jego dziedzictwo w polskiej historiografii, red. A. Szwarc, Warszawa 2010.
Śliwowska W., Stefan Kieniewicz jako wydawca źródeł do dziejów powstania styczniowego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F” 1993, 48, 1–5.
Tokarz W., Kraków w początkach powstania styczniowego i wyprawa na Miechów, t. 2, Kraków 1914.
Wawrzykowska-Wierciochowa D., Najdziwniejszy z adiutantów. Opowieść o Annie Henryce Pustowójtównie, Warszawa 1968.
Wawrzykowska-Wierciochowa D., Emilia Szczaniecka. Opowieść biograficzna, Warszawa 1970.
Wawrzykowska-Wierciochowa D., Z umiłowania. Opowieść biograficzna o Wandzie z Wolskich Umińskiej (1841–1926), Lublin 1973.
Wokół edytorstwa dziewiętnastowiecznych źródeł, red. J. Sikorska-Kulesza, Warszawa 2017.
Załęczny J., Biografie godne pamięci, Warszawa 2020.
Załęczny J., Powstanie styczniowe „wojną kobiecą”, „Niepodległość i Pamięć” 2013, 1–2.
Załęczny J., Wanda Umińska (1841–1926) – strażniczka sumień i pamięci, w: Kobieta niepoznana na przestrzeni dziejów, red. A. Miączewska, A. Obara-Pawłowska, D. Wróbel, Lublin 2017.
Załęczny J., Zachować pamięć o powstaniu styczniowym – o kolekcjonerskiej pasji Wandy Umińskiej, w: Kolekcjonerzy, zbieracze, kwestarze w literaturze i kulturze XIX i XX wieku, red. J. Lekan-Mrzewka, M. Kulesza, B.K. Obsulewicz, Lublin 2016.
Złotorzycka M., Heurichowa Emilia (1819–1905), w: Polski słownik biograficzny, t. 9, Wrocław–Warszawa–Kraków 1960–1961.
Znani i nieznani dziewiętnastowiecznego Lwowa. Studia i materiały, t. 1–4, Kielce 2007–2014.
Znani i nieznani międzywojennego Lwowa. Studia i materiały, t. 1–4, Kielce 2007–2015.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.57.1733-1754
Date of publication: 2024-10-22 08:47:01
Date of submission: 2023-09-27 14:38:59
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2024 Jerzy Zbigniew Pająk
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.