Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Liczebność i organizacja załogi Smoleńska w latach 1613–1618
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest przedstawienie organizacji i liczebności załogi Smoleńska w latach 1613–1618. Na jej czele stali kapitanowie smoleńscy: Jerzy Szczucki (styczeń 1613 – październik 1615), starosta parnawski Janusz Kiszka (nominalnie od listopada 1615 do lutego 1616), Jan Tokarski (wrzesień 1616 – styczeń 1618) i Wojciech Baranowski (od stycznia 1618) oraz wojewoda smoleński Mikołaj Hlebowicz (styczeń–listopad 1616). Podległy im garnizon był wielokrotnie uzupełniany i reorganizowany. Teoretycznie liczebność załogi Smoleńska wynosiła w tym okresie ok. 1500 stawek żołdu, choć z powodu dużych strat z reguły była niższa. Uwagę zwraca wysoki odsetek jazdy – ok. 1/3 składu. Początkowo były to głównie roty kozackie, ale z czasem zostały one zastąpione przez jednostki jazdy ciężkiej: husarii i rajtarii. Załoga Smoleńska broniła twierdzy przed wojskami moskiewskimi od października 1613 do maja 1617 r. W czasie wyprawy królewicza Władysława załoga Smoleńska tylko wspierała działania głównych sił wojsk Rzeczypospolitej. Po zakończeniu wojny w 1619 r. żołnierzom smoleńskim wypowiedziano służbę.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Akty, sobrannyye v bibliotekakh i arkhivakh Rossiyskoy imperii Arkheograficheskoyu ekspeditsiyeyu Imperatorskoy akademii nauk, t. 3, 1613–1645, Sankt Peterburg 1836 [Акты, собранные в библиотеках и архивах Российской империи Археографическою экспедициею Императорской академии наук, t. 3, 1613–1645, Санкт Петербург 1836].
Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. II, Okresy panowań królów elekcyjnych XVI –XVII wiek, oprac. H. Lulewicz, Warszawa 2009.
Dvortsovyye razryady, po vysochayshemu poveleniyu izdannyye II-m otdeleniyem Sobstvennoy Ego Imperatorskogo Velichestva kantselyarii, t. I, Sankt Peterburg 1850 [Дворцовые разряды, по высочайшему повелению изданные II-м отделением Собственной Его Императорского Величества канцелярии, t. I, Санкт Петербург 1850].
Knigi razryadnyya, po offitsial’nym onykh spiskam izdannyya s vysochayshego soizvoleniya II-m otdeleniyem Sobstvennoy Ego Imperatorskogo Velichestva kantselyarii, t. I, Sankt Peterburg 1853 [Книги разрядныя, по оффициальным оных спискам изданныя с высочайшего соизволения II-м отделением Собственной Его Императорского Величества канцелярии, t. I, Санкт Петербург 1853].
Materialy k istorii Moskovskogo gosudarstva v XVI i XVII stoletiyakh, vypusk II, Voyna s Pol’sheyu v 1609–1611 godakh. Istoricheskiye materialy, wyd. F. Verzhbovskiy, Varshava 1898 [Материалы к истории Московского государства в XVI и XVII столетиях, выпуск II, Война с Польшею в 1609–1611 годах. Исторические материалы, wyd. Ф. Вержбовский, Варшава 1898].
Przepiórka A.G., Żojdź K., Dwa komputy wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego z pierwszej połowy 1615 r., „Rocznik Lituanistyczny” 2020, 6.
Razryadnyye knigi 1598–1638 gg., oprac. V.I. Buganov, L.F. Kuz’mina, red. V.I. Buganov, Moskva 1974 [Разрядные книги 1598–1638 гг., oprac. В.И. Буганов, Л.Ф. Кузьмина, red. В.И. Буганов, Москва 1974].
Sobieski J., Diariusz ekspedycyjej moskiewskiej dwuletniej królewicza Władysława 1617–1618, oprac. J. Byliński, W. Kaczorowski, Opole 2010.
Volumina Constitutionum, t. III, 1611–1640, vol. 1, 1611–1626, wyd. S. Grodziski, M. Kwiecień, A. Karabowicz, Warszawa 2010.
Aleksandrov C.B., Smolenskaya osada 1609–1611, Moskva 2011 [Александров C.B., Смоленская осада 1609–1611, Москва 2011].
Byliński J., Dwa sejmy z roku 1613, Wrocław 1984 [„Acta Universitatis Wratislaviensis”, No 689, Prawo, CXVII].
Byliński J., Silnicki Zbigniew (1 poł. XVII w.), w: Polski słownik biograficzny, t. 37, red. H. Markiewicz, Warszawa–Kraków 1996–1997.
Byliński J., Kaczorowski W., Smoleńsk 1609–1611. Szkic z dziejów nadgranicznej twierdzy, Opole 2012.
Filipczak-Kocur A., Skarbowość Rzeczypospolitej 1587–1648. Projekty – ustawy – realizacja, Warszawa 2007.
Florya B.N., Pol’sko-litovskaya interventsiya v Rossii i russkoye obshchestvo, Moskva 2005 [Флоря Б.Н., Польско-литовская интервенция в России и русское общество, Москва 2005].
Gawron P., Miejsce husarii w strukturze armii litewskiej w latach 1600–1635, w: W boju i na paradzie. Husaria Rzeczypospolitej w XVI–XVII w., red. Z. Hundert, T. Mleczek, Warszawa 2020 [Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum. Studia i Materiały, t. X].
Gawron P., Wojska zaciągu cudzoziemskiego w czasie wojny Rzeczpospolitej z Państwem Moskiewskim w latach 1609–1618, w: „W hetmańskim trudzie”. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Jana Wimmera, red. Z. Hundert, M. Wagner, Oświęcim 2017.
Lipski A., Potocki Jakub h. Pilawa (ok. 1554–1613), w: Polski słownik biograficzny, t. 28, red. E. Rostorowski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1984–1985.
Łopatecki K., Konwokacja litewska 1615 roku. Z badań nad procedurą przyjmowania uchwał konwokacyjnych, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2019, 12, 4.
Majewski A.A., Moskwa 1617–1618, Warszawa 2016.
Ochmann, Sejmy z lat 1615–1616, Wrocław 1970 [„Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego”, Seria A, nr 141].
Polak W., Misja gońca moskiewskiego Denisa Oładina w Rzeczypospolitej w 1613 roku, „Almanach Historyczny” 2000, 2.
Polak W., Misja posłów moskiewskich Fiodora Żeliabuskiego i Semena Matczina w Polsce w 1615 r., „Czasy Nowożytne” 2004, 16.
Polak W., Nieudana misja gońca cesarskiego Jakuba Henckla von Donnersmarck i gońca senatu Rzeczypospolitej Jana Hrydzicza do Moskwy w 1613/1614 r., „Czasy Nowożytne” 2000, 8 (9).
Polak W., O Kreml i Smoleńszczyznę. Polityka Rzeczypospolitej wobec Moskwy w latach 1607–1612, wyd. 3, Toruń 2014.
Polak W., Trzy misje. Rokowania dyplomatyczne pomiędzy Rzeczpospolitą a Moskwą w latach 1613–1615, Toruń 2014.
Przepiórka A.G., Szczucki Jerzy z Krzykowa h. Pobóg (zm. 19 VII 1618), w: Polski słownik biograficzny, t. 47/3, red. A. Romanowski, Warszawa–Kraków 2011.
Przepiórka A.G., Wyprawa lisowczyków na Siewierszczyznę na przełomie 1616 i 1617 roku, w: Studia Historyczno-Wojskowe, t. 2, red. K. Bobiatyński, P. Gawron, M. Nagielski, Zabrze 2007.
Pshepyurka A.H., Dzyeyanni voyskaw VKL pad Smalyenskam u 1614 h., „Byelaruski histarychny ahlyad” 2008, 15, 1–2 (28–29) [Пшэпюрка А.Г., Дзеянні войскаў ВKЛ пад Смаленскам у 1614 г., „Беларускі гістарычны агляд” 2008, 15, 1–2 (28–29)].
Pshepyurka A.H., Vayskova-palitychnaya dzyeynasts′ Alyaksandra Dazhboha Sapyehi padchas vayny z Maskowskay dzyarzhavay 1609–1618 hh., „ARCHE” 2016, 3 [Пшэпюрка А.Г., Вайскова-палітычная дзейнасць Аляксандра Дажбога Сапегі падчас вайны з Маскоўскай дзяржавай 1609–1618 гг., „ARCHE” 2016, 3].
Rachuba A., Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym Rzeczypospolitej w latach 1569–1763, Warszawa 2002.
Rzońca J., Ostatni sejm przed Cecorą (w 1619 r.), „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej” 1983, 20.
Seredyka J., Sejm z 1618 roku, Opole 1988, „Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich w Opolu. Studia i Monografie”, nr 136.
Słodowy K., Smoleńsk 1609–1611, Warszawa 2019.
Tyszkowski K., Wojna o Smoleńsk 1613–1615, Lwów 1932, „Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie”, Dz. II, t. VIII, z. 3.
Żojdź K., Udział hetmana polnego litewskiego Krzysztofa II Radziwiłła w rokowaniach pokojowych z Moskwą na przełomie lat 1615 i 1616, w: Radziwiłłowie w służbie Marsa, red. M. Nagielski, K. Żojdź, Warszawa 2017.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.57.801-827
Data publikacji: 2024-10-22 08:45:47
Data złożenia artykułu: 2022-02-08 18:23:56
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Andrzej Grzegorz Przepiórka
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.