Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Motywy lituanistyczne w piśmiennictwie nauczycieli szkół średnich Królestwa Polskiego
Streszczenie w języku polskim
W artykule zaprezentowano sylwetki dziesięciu nauczycieli uczących w latach 1833–1915 w szkołach średnich Królestwa Polskiego, którzy mieli w swoim dorobku piśmienniczym prace świadczące o ich zainteresowaniach historią i kulturą Litwy lub informowali o przygotowywaniu takich prac. Zaprowadzony po powstaniu listopadowym na terenie byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz terenów byłej Rzeczypospolitej, włączonych do Rosji pod koniec XVIII w., proces depolonizacji oznaczał rusyfikację tych ziem. Wśród wielu ograniczeń wprowadzona została także zamiana alfabetu łacińskiego na rosyjski i związany z tym zakaz wydawania druków litewskich łacinką na terytorium całego Imperium Rosyjskiego. Przedstawieni nauczyciele mieli swój udział w rozwoju nauki i kultury litewskiej oraz jej popularyzacji, a ich prace publikowane były w Królestwie Polskim w języku polskim, litewskim oraz niemieckim.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
„Biblioteka Warszawska” 1882.
Bieliński J., Uniwersytet Wileński (1579–1831), t. III, Kraków 1899–1900.
Czarkowski P., Dzieje w Polsce, Litwie i na Rusi z poglądem na wpływ Europy od 862 do 1825, Warszawa 1859.
Księga pamiątkowa zjazdu b. wychowańców b. Szkoły Głównej Warszawskiej w 40-tą rocznicę jej założenia, Warszawa 1905.
Księga pamiątkowa zjazdu b. wychowańców b. Szkoły Głównej Warszawskiej w 50-ą rocznicę jej założenia, Warszawa 1914.
Malinowski L., O języku komedii Franciszka Bohomolca, Kraków 1895, nadbitka z t. XXIV Rozpraw Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności w Krakowie.
Na Wszechnicy Wileńskiej. „Życie i Sztuka”, ilustrowany dod. do „Kraju” 1901, nr 22.
Römer M., Litwa. Studium o odrodzeniu narodu litewskiego, Lwów 1908.
Szkoła Główna Warszawska (1862–1869), t. 1, Wydział Filologiczno-Historyczny, Kraków 1900.
Wójcicki H., W szkołach przed pół wiekiem. Wspomnienia ze szkół lubelskich i ze Szkoły Głównej w Warszawie, „Biblioteka Warszawska” 1909, t. 2.
„Dziennik Praw Królestwa Polskiego”, t. 65, Warszawa 1866.
Pamyatnaya knizhka Varshavskogo uchebnogo okruga, Varshava 1892 [Памятная книжка Варшавского учебного округа, Варшава 1892].
Rada Wychowania Publicznego w Królestwie Polskim w latach 1845–1850.
Protokoły posiedzeń, t. 1, Lata 1845–1846, oprac. E. Kula, A. Massalski, Łódź–Kielce 2014.
Rada Wychowania Publicznego w Królestwie Polskim w latach 1845–1850.
Protokoły posiedzeń, t. 2, Lata 1848–1850, oprac. E. Kula, A. Massalski, Łódź–Kielce 2015.
Tsirkulyar po Varshavskomu uchebnomu okrugu, Varshava 1870 [Циркуляр по Варшавскому учебному округу, Варшава 1870].
Tsirkulyar po Varshavskomu uchebnomu okrugu, Varshava 1872 [Циркуляр по Варшавскому учебному округу, Варшава 1872].
Tsirkulyar po Varshavskomu uchebnomu okrugu, Varshava 1873 [Циркуляр по Варшавскому учебному округу, Варшава 1873].
Tsirkulyar po Varshavskomu uchebnomu okrugu, Varshava 1877 [Циркуляр по Варшавскому учебному округу, Варшава 1877].
Tsirkulyar po Varshavskomu uchebnomu okrugu, Varshava 1884 [Циркуляр по Варшавскому учебному округу, Варшава 1884].
„Biesiada Literacka” 1902.
„Dziennik Powszechny” 1864.
„Kurier Warszawski” 1867.
„Przegląd Pedagogiczny” 1898, 1901, 1902.
„Tydzień” 1902.
Aleksandravičius E., Kulakauskas A., Pod władzą carów. Litwa w XIX wieku, tłum. B. Kalęba, Kraków 2003.
Bar A., Czarkowski Piotr (1808–1898), w: Polski słownik biograficzny, t. 4, red. W. Konopczyński, Kraków 1938.
Bazylow L., Historia Rosji, wyd. czwarte poprawione i uzupełnione. Tekst obejmujący lata 1917–1991 napisał P.P. Wieczorkiewicz, Wrocław–Warszawa–Kraków 2005.
Bieńkowski W., Etnografia, w: Historia nauki polskiej, t. III, 1795–1862, red. B. Suchodolski, Wrocław 1977.
Błaszczyk L. T., Filologia klasyczna na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1816–1915, cz. II, 1862–1915, Warszawa 2003.
Czapska M., Prywatne szkoły średnie w Królestwie Polskim w latach 1831–1862, Kielce 2002.
Daukantas S., Istorija žemaitiška, t. 1–2, Lietuvių Literatūros ir Tautosakos Institutas, wprowadzenie B. Vanagienė, oprac. V. Merkys, Vilnius 1995.
Deptuchowa E., Lucjan Malinowski i Słownik staropolski, „LingVaria” 2022, 2.
Dybiec J., Nie tylko szablą. Nauka i kultura polska w walce o utrzymanie tożsamości narodowej 1795–1918, Kraków 2004.
Ilgiewicz H., Wileńskie towarzystwa i instytucje naukowe w XIX wieku, Toruń 2005.
Kołbuk W., Duchowieństwo unickie w Królestwie Polskim 1835–1875, Lublin 1992.
Konarski S., Łagowski Florian (1843–1909), w: Polski słownik biograficzny, t. 18, red. E. Rostworowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973.
Korobowicz A., Kler greckounicki w Królestwie Polskim (1815–1875), „Rocznik Lubelski” 1966, 9.
Kubicka W., Języki bałtyckie. Bibliografia, cz. IV, Język litewski, A. Historia, Łódź 1977.
Kula E., Opera et studio. Wizerunek nauczycieli rządowych szkół średnich w Królestwie Polskim w latach 1862–1873, Kielce 2012.
Kula E., Naukowa, literacka i artystyczna twórczość nauczycieli rządowych męskich szkół średnich Królestwa Polskiego w latach 1833–1862, Kielce 2006.
Malinowski B., Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu, wstęp i oprac. Grażyna Kubica, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2002.
Massalski A., Słownik biograficzny. Nauczyciele szkół średnich rządowych męskich w Królestwie Polskim 1833–1862, Warszawa 2007.
Matusiewicz A., Nauczyciele gimnazjum w Suwałkach (Sejnach) 1835–1862, w: Środowiska inteligenckie Suwalszczyzny oraz ziem ościennych w okresie zaborowym i II Rzeczypospolitej. Studia i artykuły, red. M. Dajnowicz, A. Matusiewicz, K. Skłodowski, Suwałki 2007.
Matusiewicz A., Pożerski Jan (1843–1902), nauczyciel, społecznik, w: Suwalski słownik biograficzny, t. 1, Suwałki 2021.
Matusiewicz A., Radziukinas Józef Mateusz (1844–1925), w: Suwalski słownik biograficzny, t. 1, Suwałki 2021.
Schiller-Walicka J., Cesarski Uniwersytet Warszawski: między edukacją a polityką 1869–1917, w: Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1816–1915.
Monumenta Universitatis Varsoviensis 1816–2016, red. T. Kizwalter, Warszawa 2016.
Zasztowt L., Kresy 1832–1864. Szkolnictwo na ziemiach litewskich i ruskich dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1997.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.57.1171-1187
Data publikacji: 2024-10-22 08:46:20
Data złożenia artykułu: 2023-03-30 21:44:16
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Ewa Teresa Kula
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.