Proces wykupu wójtostwa dziedzicznego w Sandomierzu w XVI wieku

Streszczenie w języku polskim

W artykule przedstawiono wieloletnie starania władz miejskich Sandomierza celem uzyskania zgody na wykupienie wójtostwa dziedzicznego. Ostateczną decyzję króla Zygmunta Starego udało się uzyskać w 1510 r., jednak zdobycie środków fiansowych oraz faktyczne przejęcie majątku wójtowskiego przeciągnęło się w czasie o kilka kolejnych lat. Aby spłacić kilku jego właścicieli, gmina musiała zawierać kontrakty wyderkaufowe z instytucjami kościelnymi Sandomierza i Krakowa a także mieszczanami. Początkowo po przejęciu wójtostwa władze miejskie czerpały dochody z dzierżawy jego rozdrobnionego uposażenia ziemskiego oraz nieruchomości w mieście. W połowie XVI wieku scalono folwarki wójtowskie oraz trzy wsie, tworząc jeden folwark miejski. Gmina przejęła również zobowiązania finansowe wójtów oraz ich obowiązki wojskowe wobec władcy. Części składowe bogatego uposażenia wójtowskiego Sandomierza zostały omówione w oparciu o dokument lokacyjny miasta z 1286 r. oraz dokument z 1311 r. W artykule wykorzystano dotychczas nie publikowane źródła, które pozwoliły sprecyzować kwotę, jaką miasto musiało zapłacić kilku rodzinom wójtów dziedzicznych (tekst w aneksie). Dzięki materiałom źródłowym udało się szczegółowo omówić konflikty między tymi dwiema stronami, decyzje i wyroki wydawane przez królów z dynastii Jagiellonów lub wyznaczanych przez nich komisarzy. Zakończony sukcesem proces przejęcia uposażenia wójtów dziedzicznych umożliwił dalszy rozwój gospodarczy miasta, wpłynął na zwiększenie autonomii całej gminy oraz prestiżu władz miejskich.