Kulturowe rozumienie konfliktu i sposobów jego rozwiązywania – filozofia „kompromisu” na przykładzie relacji rdzennej ludności Stanów Zjednoczonych z amerykańskim rządem
Streszczenie w języku polskim
W opracowaniu przeprowadzono interdyscyplinarną analizę filozofii kompromisu oraz mechanizmów jego rozwiązywania na przykładzie relacji pomiędzy rdzenną ludnością Stanów Zjednoczonych a rządem amerykańskim. Przedstawiono historię wczesnych interakcji między Europejczykami a rdzennymi mieszkańcami Ameryki Północnej, które początkowo miały charakter partnerski. Wraz ze wzrostem liczby kolonistów i rosnącym zapotrzebowaniem na ziemię dochodziło jednak do eskalacji sporów. W obawie przed wybuchem konfliktów na szerszą skalę, mogących przekształcić się w otwartą wojnę, rząd Stanów Zjednoczonych podejmował próby negocjacji z różnymi plemionami, co często kończyło się podpisaniem traktatów. Autor analizuje ewolucję polityki amerykańskiego rządu, który z biegiem czasu przeszedł od relacji handlowo-sojuszniczych do działań pełnych nadużyć i hipokryzji, mających na celu odebranie ziem rdzennym mieszkańcom. Choć traktaty formalnie uznawały suwerenność plemion, w rzeczywistości służyły jako narzędzia kolonizatorów do przejmowania ich ziemi. Dokumenty te określały granice oraz prawa do użytkowania terenów, a także obligowały Indian do wspierania amerykańskiej armii. Wiele z tych umów było zawieranych pod presją, co prowadziło do licznych negatywnych skutków dla rdzennej ludności, w tym do utraty ziem, zasobów oraz wymuszania prób asymilacji do europejskich norm, co w dłuższej perspektywie skutkowało aktami ludobójstwa. Do dziś wiele z tych traktatów pozostaje w mocy, a współczesne społeczności rdzennych Amerykanów nadal walczą o przestrzeganie ich zapisów. Traktaty te stanowią podstawę licznych roszczeń dotyczących: praw do ziemi, polowań, połowów oraz dostępu do zasobów naturalnych. Dokumenty te są także świadectwem filozofii życia rdzennych społeczności. Współcześnie, dzięki wzrostowi świadomości prawnej, Indianie konsekwentnie przypominają rządowi o konieczności respektowania tych umów, które często nie były wynikiem negocjacji, lecz narzuconymi warunkami, na które rdzenna ludność musiała się zgodzić, aby przetrwać.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
ŹRÓDŁA
Grzeloński B., Ameryka w pamiętnikach Polaków. Antologia, Warszawa 1988.
Kappler C.J., Laws and Treaties, Washington 1904.
Powell Jr L.F., United States v. Sioux Nation of Indians: Supreme Court Case Files Collection. Box 71. Archives, Virginia 1979.
Sienkiewicz H., Listy z podróży do Ameryki, Warszawa 1988.
Smith J., The General History of Virginia, New-England, and the Summer Isles, London I[ohn] D[awson], I[ohn] H[aviland], 1632.
LITERATURA
Banner S., How the Indians Lost Their Land: Law and Power on the Frontier, Cambridge 2007. DOI: 10.2307/j.ctvjf9vqr
Bobowski S., Western i Indianie. Filmowe wizerunki rdzennych Amerykanów w kinie amerykańskim do końca lat siedemdziesiątych XX wieku, Wrocław 2015.
Calloway C.G., Pen and Ink Witchcraft: Treaties and Treaty Making in American Indian History, Oxford 2013.
Carlisle R.P., Golson J.G., Turning Points – Actual and Alternate Histories: Manifest Destiny and the Expansion of America, Santa Barbara 2017.
Deloria Jr V., Behind the Trail of Broken Treaties: An Indian Declaration of Independence, New York 1985.
Gordon J., Przechadzki po Ameryce, Poznań 1866.
Grizzard Jr F.E., George Washington: A Biographical Companion, Santa Barbara 2001.
Gusy M.F., Hosking J.M., Schwarz F.T., A Guide to the ICDR International Arbitration Rules, Oxford 2011. DOI: 10.1093/law/9780199596843.001.0001
Jaffe A.J., The First Immigrants from Asia: A Population History of the North American Indians, New York 1992. DOI: 10.1007/978-0-585-27570-3
Jones W.C., Three Centuries of Commercial Arbitration in New York: A Brief Survey, “Washington University Law Quarterly” 1956, no. 2.
Kennedy D., Cohen L., Bailey T., The American Pageant: A History of the Republic, vol. 1: To 1877, New York–Boston 2002.
Kłosowicz R., Wojna amerykańsko-brytyjska 1812–1814, Kraków 2003.
Łubieński R., Listy z Ameryki, 1900.
Mann B., George Washington’s War on Native America, London 2005. DOI: 10.5040/9798400656620
Pobłocki K., Chamstwo, Wołowiec 2021.
Prucha F.P., American Indian Treaties: The History of a Political Anomaly, Berkeley 1997.
Sherman E.F., Arbitration in Wills and Trusts: From George Washington to an Uncertain Present, “Arbitration Law Review” 2019, vol. 9, no. 83.
Stocka A., Osadnicy i farmerzy. Amerykański Far West w świetle prasy warszawskiej II połowy XIX w., „Białostockie Teki Historyczne” 2012, t. 10.
Sundquist M.L., Worcester v. Georgia: A Breakdown in the Separation of Powers, “American Indian Law Review” 2010, vol. 35, no. 1.
Trafzer C.E., Keller J.A, Sisquoc L., Origin and Development of the American Indian Boarding School System, [w:] Boarding School Blues: Revisiting American Indian Educational Experiences, Washington 2006.
Wilson J., The Earth Shall Wheep: A History of Native America, New York 1998.
Wiśniowski S., Listy z Czarnych Gór, 1875.
Wolski K., Do Ameryki i w Ameryce, Lwów 1877.
ŹRÓDŁA INTERNETOWE
Alger H., The Myth of the American Dream, https://owlcation.com/humanities/horatio-alger (dostęp: 19.11.2024).
Antúnez J.C., George Washington on Arbitration of Probate Disputes, 16.08.2008, https://www.flprobatelitigation.com/2008/08/articles/mediating-arbitrating-inheritance-disputes/george-washington-on-arbitration-of-probate-disputes (dostęp: 19.11.2024).
Britannica, Manifest Destiny, https://www.britannica.com/event/Manifest-Destiny (dostęp: 19.11.2024).
Brooks J., The 17th-Century English Who Settled in the Southern U.S. Had Very Little to be Thankful For, 25.11.2014, https://www.smithsonianmag.com/history/17th-century-english-who-settled-southern-us-had-very-little-be-thankful-180953466/#H5Rigw7dg2cfY5XU.99 (dostęp: 19.11.2024).
CBC, First Nation Leaders Seek Meeting with Queen, 22.05.2012, https://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/first-nation-leaders-seek-meeting-with-queen-1.1185014 (dostęp: 19.11.2024).
Hernandez B., History and Origins of Thanksgiving Day: How Thanksgiving Day Came to Be Celebrated, 18.11.2020, https://www.thoughtco.com/celebrate-thanksgiving-day-1829150 (dostęp: 19.11.2024).
Indian Removal Act 1830, https://calhum.org/files/uploads/program_related/TD-Indian-Removal-Act-1830.pdf (dostęp: 19.11.2024).
Katechizm Rakowski, https://www.wikizero.com/pl/Katechizm_Rakowski (dostęp: 19.11.2024).
Laih K., The Controversial Kinzua Dam, 2008, https://pabook.libraries.psu.edu/literary-cultural-heritage-map-pa/feature-articles/controversial-kinzua-dam (dostęp: 19.11.2024).
Lyons S.R., Introduction: Migrations/Removals, [w:] X-Marks: Native Signatures of Assent, 2010, https://www.jstor.org/stable/10.5749/j.ctttt4rt?turn_away=true (dostęp: 19.11.2024).
Maciołek M., Indianie Ameryki Północnej – dyskryminacja rasowa czy dialog?, 1998, https://www.nigdywiecej.org/pdf/pl/pismo/06/NW_06-indianie.pdf (dostęp: 19.11.2024).
Mejia M., The Dakota Access Pipeline, https://www.theindigenousfoundation.org/articles/the-dakota-access-pipeline (dostęp: 19.11.2024).
Smith A.V., Trump’s Impact on Indian Country Over Four Years, 16.12.2020, https://www.hcn.org/articles/indigenous-affairs-trumps-impact-on-indian-country-over-four-years (dostęp: 19.11.2024).
The Native American Rights Fund, https://narf.org/about-us (dostęp: 18.11.2024).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/f.2024.79.383-406
Data publikacji: 2024-12-31 00:00:00
Data złożenia artykułu: 2024-04-04 04:51:32
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Adam Krzyk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.