Hide
Show all
Email this article 
The Monument to the Famous Prophecy: The Story of the Foundation of the Lublin Monastery of the Order of the Most Holy Savior of Saint Birgitta in Jan Długosz’s “Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis”
Abstract
The creation of the monastery of the Order of the Most Holy Savior of Saint Birgitta in Lublin is inherently connected to the Polish-Lithuanian triumph in the battle of Grunwald and with the Swedish saints’ prophecy about the punishment of Teutonic Knights (cruciferi) which was supposed to be realised in the form of this battle. At the turn of the fourteenth and fifteenth centuries in Poland, Birgitta’s works were highly regarded in the university and court circles. However, it is from the lands of Prussia that the fifteenth-century accounts confirming the dissemination of the prophecy aimed at Teutonic Order are known, also in the form identifying the famous battle as foretold by the saint. A significant exception to this is the story of the foundation of the Lublin monastery from Jan Długosz’s Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis. King Ladislaus II is depicted here as the executor of the will of God foreseen by the visionary. This kind of content makes Długosz’s story a specimen of the political prophecy genre (vaticinium ex eventu) – a form of narration about the past popular, e.g., in the British Isles of the same era. The canon of Cracow’s interest in the particularities of Birgitta’s prophecy as well as his description of the process of its interpretation immediately after the battle should be considered as proof for the high validation of this kind of thinking about the history in the circle of Cracow intellectual elite. It may also disclose the use of the information of local provenance in the process of constructing the story.
Keywords
Full Text:
PDFReferences
PRIMARY SOURCES
Biblia Sacra iuxta Vulgatam versionem, ed. R. Weber, Stuttgart 1994.
Bullarium Poloniae, vol. 4: 1417–1431, eds. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, H. Wajs, Romae–Lublini 1992.
Catalogi Episcoporum Cracoviensium, ed. J. Szymański, “Monumenta Poloniae Historica. Series Nova” 1974, vol. 10, no. 2.
Die Ermahnung des Carthäusers, ed. T. Hirsch, [in:] Scriptores rerum Prussicarum, vol. 3: Die Geschichtsquellen der Preussischen Vorzeit bis zum Untergange der Ordensherrschaft, eds. T. Hirsch, M. Töppen, E. Strehlke, Leipzig 1870.
Jana Długosza Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, lib. 12: 1462–1480, eds. K. Baczkowski, D. Turkowska et al., Warszawa 2009.
Joannis Dlugossii Annales seu Cronicae Incliti Regni Poloniae, lib. 10: 1370–1405, eds. D. Turkowska, M. Kowalczyk, S. Gawęda et al., Warszawa 1985.
Joannis Dlugossii Annales seu Cronicae Incliti Regni Poloniae, lib. 12: 1462–1480, eds. D. Turkowska, G. Wyrozumski et al., Kraków 2005.
Joannis Dlugossii senioris canonici cracoviensis Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, ed. A. Przezdziecki, vol. 1, Cracoviae 1863.
Joannis Dlugossii senioris canonici cracoviensis Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, ed. A. Przezdziecki, vol. 3, Cracoviae 1864.
Król uposaża klasztor św. Brygidy na przedmieściu Lublina. Krasnystaw, 1 kwietnia 1426, [in:] Zbiór dokumentów małopolskich, eds. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, part 7: Dokumenty króla Władysława Jagiełły z lat 1418–1434, Wrocław–Gdańsk 1975.
Nyberg T., Pierwsze dokumenty Władysława Jagiełły dla polskiego klasztoru brygidek, “Zapiski Historyczne” 1974, vol. 39, no. 4.
Revelationes Sanctae Birgittae, eds. C.-G. Undhagen, B. Bergh, lib. 2, Stockholm 2001.
Rocznik małopolski, ed. A. Bielowski, “Monumenta Poloniae Historica” 1878, vol. 3.
Rocznik świętokrzyski, ed. A. Rutkowska-Płachcińska, “Monumenta Poloniae Historica. Series 2” 1996, vol. 12.
Władziński J., Grunwald a Kościół Panny Maryi w Lublinie, Lublin 1910.
LITERATURE
Baszkiewicz J., Myśl polityczna wieków średnich, Poznań 1998.
Bernacki L., Przyczynki do dziejów dawnej powieści polskiej. II, “Pamiętnik Literacki” 1903, vol. 2, no. 4.
Blumenfeld-Kosinski R., Saint Birgitta’s and Saint Catherine’s Visions of Crusading, [in:] Sanctity and Female Authorship: Birgitta of Sweden & Catherine of Siena, eds. M.H. Oen, U. Falkeid, New York–London 2020. DOI: 10.4324/9780429351778-5
Bogatyriew P.G., Jakobson R., Folklor jako specjalna forma twórczości, “Literatura Ludowa” 1973, vol. 17, no. 3.
Brückner A., Dzieje kultury polskiej, vol. 1: Od czasów przedhistorycznych do r. 1506, Warszawa 1957.
Coote L.A., Prophecy and Public Affairs in Later Medieval England, New York 2000. DOI: 10.1515/9781846151392
Dobrowolski T., Malarstwo, [in:] Historia sztuki polskiej, vol. 1: Sztuka średniowieczna, Kraków 1965.
Dymmel P., Lubelskie lata Jana Długosza, [in:] Memoriae amici et magistri. Studia historyczne poświęcone pamięci prof. Wacława Korty (1919–1999), eds. M. Derwich, W. Mrozowicz, R. Zerelik, Wrocław 2001.
Dymmel P., Związki Jana Długosza z Lublinem, “Roczniki Humanistyczne” 2000, vol. 48, no. 2.
Ekdahl S., Grunwald 1410. Studia nad tradycją i źródłami, Kraków 2010.
Ekdahl S., Św. Brygida Szwedzka, bitwa pod Grunwaldem i założenie Klasztoru Triumphus Mariae w Lublinie, “Studia Archiwalne” 2010, vol. 3. DOI: 10.4467/17347513SA.10.014.14769
Estreicher K., O treści malowideł w kościele brygitek w Lublinie, “Prace Komisji Historii Sztuki” 1934–1935, vol. 6.
Falkeid U., Constructing Female Authority: Birgitta of Sweden, Catherine of Siena, and the Two Marys, [in:] Sanctity and Female Authorship: Birgitta of Sweden & Catherine of Siena, eds. M.H. Oen, U. Falkeid, New York–London 2020. DOI: 10.4324/9780429351778-4
Fijałek J., Mistrz Jakób z Paradyża i Uniwersytet Krakowski w okresie soboru bazylejskiego, Kraków 1900.
Gładysz M., The Forgotten Crusaders: Poland and the Crusader Movement in the Twelfth and Thirteenth Centuries, Leiden–Boston 2012. DOI: 10.1163/9789004223363
Halbwachs M., La mémoire collective, Paris 1950.
Jakimowicz T., Temat historyczny w sztuce ostatnich Jagiellonów, Warszawa–Poznań 1985.
Janicki M.A., Grunwald w tradycji polskiej od wieku XV do XVII, [in:] Na znak świetnego zwycięstwa. W sześćsetną rocznicę bitwy pod Grunwaldem. Katalog wystawy 15 lipca – 30 września 2010. Zamek Królewski na Wawelu. Państwowe Zbiory Sztuki, vol. 1: Studia, ed. D. Nowacki, Kraków 2010.
Janów J., Resztki biblioteki królowej Jadwigi, “Sprawozdania z czynności i posiedzeń PAU” 1948, vol. 49.
Jelonek-Litewka K., Czas powstania rękopisu Liber beneficiorum Jana Długosza na podstawie znaków wodnych, “Krakowski Rocznik Archiwalny” 2022, vol. 28. DOI: 10.4467/12332135KRA.22.005.16845
Kamińska S., Klasztory brygidek w Gdańsku, Elblągu i Lublinie. Założenie i uposażenie, Gdańsk 1970.
Kantorowicz E., The King’s Two Bodies: A Study in Medieval Political Theology, Princeton 1997.
Karłowska-Kamzowa A., Nauczanie obrazowe na ziemiach polskich w XIV i XV wieku na przykładzie malowideł ściennych, [in:] Literatura i kultura późnego średniowiecza w Polsce, ed. T. Michałowska, Warszawa 1993.
Knoll P.W., “A Pearl of Powerful Learning”: The University of Cracow in the Fifteenth Century, Leiden–Boston 2016. DOI: 10.1163/9789004326019
Koczerska M., Mentalność Jana Długosza w świetle jego twórczości, “Studia Źródłoznawcze” 1970, vol. 15.
Kopciowski D., Jagiellońska fundacja świątyni Brygidów i brygidek lubelskich, [in:] 600 lat fresków w Kaplicy Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim. Historia, teologia, sztuka, konserwacja, eds. J. Żuk-Orysiak, A. Frejlich, Lublin 2020.
Kopera F., Dzieje malarstwa w Polsce, vol. 1: Średniowieczne malarstwo w Polsce, Kraków 1925.
Kornecki M., Małkiewiczówna H., Małopolska, [in:] J. Domasłowski, A. Karłowska-Kamzowa, M. Kornecki, H. Małkiewiczówna, Gotyckie malarstwo ścienne w Polsce, Poznań 1984.
Kowalska B., Sacrum w Długoszowym opisie bitwy pod Grunwaldem, [in:] Klio viae et invia. Opuscula Marco Cetwiński dedicata, ed. A. Odrzywolska-Kidawa, Warszawa 2010.
Kowalska B., W poszukiwaniu symboliki Długoszowych Roczników…, Częstochowa 2017.
Kowalski M., Źródła i wiarygodność informacji w „Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis” Jana Długosza, [in:] Jan Długosz (1415–1480). Życie i dzieła, eds. L. Korczak, M.D. Kowalski, P. Węcowski, Kraków 2016.
Kuraś S., Regestrum Ecclesiae Cracoviensis. Studium nad powstaniem tzw. Liber beneficiorum Jana Długosza, Warszawa 1966.
Kwiatkowski S., O zapomnianym programie ideowym kaplicy grunwaldzkiej w latach 1410–1414, “Studia Grunwaldzkie” 1991, vol. 1.
Łoś J., Biblioteka polska królowej Jadwigi, “Przewodnik Bibliograficzny” 1926, vol. 49, no. 6.
Marczewski J.R., Duszpasterska działalność Kościoła w średniowiecznym Lublinie, Lublin 2002.
Michalski W., Legenda fundacyjna dawnej lubelskiej fary św. Michała Archanioła, “Bibliotekarz Lubelski” 2015–2016, vol. 58–59.
Morris B., Introduction, [in:] The Revelations of St. Birgitta of Sweden, vol. 1: Liber Caelestis, Books I–III, transl. D. Searby, Oxford 2006.
Oen M.H., Falkeid U., Introduction, [in:] Sanctity and Female Authorship: Birgitta of Sweden & Catherine of Siena, eds. M.H. Oen, U. Falkeid, New York–London 2020.
Ożóg K., Uczeni w monarchii Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława Jagiełły (1384–1434), Kraków 2004.
Piotrowska E., Brygidki w polskiej tradycji monastycznej i kulturze, “Słupskie Studia Filozoficzne” 2005, vol. 5.
Polak W., Dominikanie lubelscy w przekazie Liber beneficiorum Jana Długosza, [in:] Dominikanie w Lublinie. Studia z dziejów i kultury, ed. H. Gapski, Lublin 2006.
Rouxpetel C., The Crossing Paths of Birgitta of Sweden, Catherine of Siena, and Alfonso of Jaén, [in:] Sanctity and Female Authorship: Birgitta of Sweden & Catherine of Siena, eds. M.H. Oen, U. Falkeid, New York–London 2020. DOI: 10.4324/9780429351778-10
Rychterová P., The “Revelations” of St Birgitta in the Holy Roman Empire, [in:] A Companion to Birgitta of Sweden and Her Legacy in the Later Middle Ages, ed. M.H. Oen, Leiden–Boston 2019. DOI: 10.1163/9789004399877_011
Smoliński J., Kościół pp. Brygidek, później pp. Wizytek w Lublinie i odkryte malowidła ścienne z XV wieku, “Sprawozdania Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce” 1915, vol. 9.
Sochacka A., Powody lokalizacji w Lublinie grunwaldzkiego wotum Władysława Jagiełły, “Res Historica” 2011, vol. 31.
Southern R.W., Presidential Address: Aspects of the European Tradition of Historical Writing: 3. History as Prophecy, “Transactions of the Royal Historical Society” 1972, vol. 22. DOI: 10.2307/3678834
Stolarz B., Pobrygidkowskie, powizytkowskie i diecezjalne. Zabytki wyposażenia i wystroju kościoła pw. Wniebowzięcia NMP Zwycięskiej w Lublinie, [in:] Kościół pobrygidkowski w Lublinie dawniej i dziś. Historia wciąż żywa, Lublin 2021.
Swastek J., Święta Brygida Szwedzka i Zakon Najświętszego Zbawiciela ze szczególnym uwzględnieniem klasztorów na ziemiach polskich, vol. 1–3, Lublin 1986.
Szybkowski S., Król Kazimierz Jagiellończyk wobec fundacji klasztoru brygidek w Elblągu, [in:] Jagiellonowie i ich świat. Polityka kościelna i praktyki religijne Jagiellonów, eds. B. Czwojdrak, J. Sperka, P. Węcowski, Kraków 2020.
Talarowski A., Dzieje w rękach Opatrzności. Elementy historiozofii Jana Długosza i jej uwarunkowania, “Roczniki Historyczne” 2018, vol. 84. DOI: 10.12775/RH.2018.07
Taylor R., The Political Prophecy in England, New York 1911. DOI: 10.7312/tayl93968
Uszycka Z., Gotyckie malowidła ścienne w kościele pobrygidkowskim w Lublinie, Lublin 1968 (unpublished master’s thesis).
Vauchez A., Epilogue, [in:] Sanctity and Female Authorship: Birgitta of Sweden & Catherine of Siena, eds. M.H. Oen, U. Falkeid, New York–London 2020.
Verkholantsev J., The Slavic Letters of St. Jerome: The History of the Legend and Its Legacy, or, How the Translator of the Vulgate Became an Apostle of the Slavs, DeKalb 2014. DOI: 10.1515/9781501757921
Wadowski J.A., Kościoły lubelskie, Kraków 1907.
ONLINE SOURCES
Military Bread (Panis Militaris), https://www.romanobritain.org/2-arl_food/poor-mil-food/military-bread.php (access: 20.02.2024).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/f.2024.79.37-57
Date of publication: 2024-12-31 00:00:00
Date of submission: 2024-06-19 14:01:56
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2025
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.