Sumy gwarancyjne obowiązujące w dniu zdarzenia w umowie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych jako kryterium waloryzacji na podstawie klauzuli rebus sic stantibus – glosa do tezy uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2025 r., III CZP 17/24

Streszczenie w języku polskim

Przedmiotem glosy jest teza uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2025 r. wydana wskutek przekazania na podstawie art. 39817 1 k.p.c. postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2024 r. (sygn. II CSKP 1372/22) następującego zagadnienia prawnego – czy w przypadku waloryzacji na podstawie art. 3571 § 1 k.c. sumy gwarancyjnej określonej w umowie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, wynikającej z nieobowiązujących już przepisów przewidujących niższą jej wysokość niż przepisy obowiązujące w chwili orzekania, kryterium waloryzacji stanowi aktualna wysokość sumy gwarancyjnej dla umów obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, określona w przepisach obowiązujących w chwili orzekania. Uchwała ta dotyka problematyki związanej z przyjęciem kryteriów nadzwyczajnej zmiany okoliczności do zastosowania klauzuli rebus sic stantibus. Przedmiotowa kwestia ma istotne znaczenie dla praktyki ubezpieczeniowej, gdyż coraz częściej zdarzają się przypadki spowodowania przez kierujących pojazdami mechanicznymi szkód wartościowo przewyższających ustanowione ustawowo minimalne sumy gwarancyjne, stanowiące (w teorii) górny limit odpowiedzialności ubezpieczyciela. Niejednolita praktyka ubezpieczeniowa doprowadzała po wielokroć do odmowy zastosowania klauzuli rebus sic stantibus w odniesieniu do podwyższenia sum gwarancyjnych, a to z kolei rodziło spory na linii poszkodowany–ubezpieczony–zakład ubezpieczeń. Glosa odnosić się będzie wyłącznie do tezy uchwały, gdyż do złożenia glosy do publikacji nie doczekaliśmy się jeszcze uzasadnienia orzeczenia. Jednak z uwagi na to, że glosowana uchwała dotyka tak ważnej problematyki z punktu widzenia ochrony poszkodowanych, w ocenie autora konieczna jest już na tym etapie publikacja wybranych rozważań pozostających w sferze potencjalnego zainteresowania, a może i przyszłej argumentacji Sądu Najwyższego.