Wyślij tekst przez e-mail 
Sojusz polsko-brytyjski z 1939 r. w świetle teorii sojuszy
Streszczenie w języku polskim
W artykule zbadano sojusz polsko-brytyjski z 1939 r. przy użyciu teorii sojuszy. Teoria sojuszy jest cząstkową teorią stosunków międzynarodowych opisującą zachowanie aktorów państwowych i niepaństwowych w związkach sojuszniczych. Jest oparta na założeniach realistycznej szkoły stosunków międzynarodowych, ale ma charakter uniwersalny i może być wykorzystywana przez badaczy różnych szkół. Artykuł zawiera również analizę sojuszu między Polską a Wielką Brytanią z perspektywy historii, politologii i prawa. Artykuł odpowiada na następujące pytania badawcze: Jakie czynniki zadecydowały o utworzeniu w 1939 r. sojuszu przez Polskę i Wielką Brytanię? Jaka była dynamika sojuszu podczas II wojny światowej? Jaki był bilans sojuszu dla obu stron i co zadecydowało o jego zerwaniu? W toku pracy okazało się, że sojusz cechował się wysoką efektywnością, co wynikało z dominacji strony brytyjskiej, a nie zdolności obu stron do wypracowania akceptowalnej dla dwóch państw strategii. Nierównowaga potencjałów była dla Polski dotkliwa, ponieważ nie miała ona atutów specyficznych, które mogłyby łagodzić dysproporcję potencjałów względem swojego silniejszego sojusznika. Z tych względów Polska nie była w stanie zapobiec nawet ustępstwom Brytyjczyków na rzecz ZSRR w sprawach swojej integralności terytorialnej i niepodległości. Autor podkreślił, jak naukowe podejście do stosunków międzynarodowych może poprawić debatę publiczną na temat tego i innych sojuszy przez wyjaśnienie wielu nieporozumień.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Altfeld, M. D. 1976. The decision to ally: A theory and test, „Western Political Quarterly”, t. 37, nr 12, s. 523–544. DOI: https://doi.org/10.1177/106591298403700402.
Barker, E. 1976. British Policy in South-East Europe in the Second World War, Palgrave Macmillan London, Londyn. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-349-02196-3.
Barnett, M. N., Levy, J. S. 1991. Domestic sources of alliances and alignments: The case of Egypt, 1962–73, „International Organization”, t. 45, nr 3, s. 369–395. DOI: https://doi.org/10.1017/S0020818300033142.
Cat-Mackiewicz, S. 2012. O jedenastej – powiada aktor – sztuka jest skończona: polityka Józefa Becka, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków.
Cienciała, A. 1985. The Activities of Polish Communists as a Source for Stalin’s Policy Towards Poland in the Second World War, „The International History Review”, t. 7, nr 1, s. 129–145. https://www.jstor.org/stable/40105452.
Cienciała, A. 2010. What did Roosevelt and Churchill really aim for Poland at Yalta? Was Yalta the price of peace?, ,,The Polish Review”, t. 55, nr 4, s. 449–466. https://www.jstor.org/stable/27920677. DOI: https://doi.org/10.2307/27920677.
Crescenzi, M. J. C., Kathman, J. D., Kleinberg, K. B., Wood, R. M. 2012. Reliability, reputation, and alliance formation, „International Studies Quarterly”, t. 56, nr 2, s. 259–274. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2478.2011.00711.x.
Cybichowski, Z. 1928. Prawo międzynarodowe publiczne i prywatne, Wydawnictwo Seminarium Prawa Publicznego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Dybczyński, A. 2014. Sojusze międzynarodowe, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
Dybczyński, A., Kupiecki, R. 2022 Sojusze obronne Polski. Wstęp do analizy porównawczej, [w:] Studia nad potęgą państw, D. Popławski (red.), Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
French, D. 2022. Deterrence, Coercion, and Appeasement: British Grand Strategy, 1919–1940, Oxford University Press, Oxford. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780192863355.001.0001.
Fordham, B., Poast, P. 2016, All alliances are multilateral: Rethinking alliance formation, „The Journal of Conflict Resolution”, t. 60, nr 5, s. 840–865. DOI: https://doi.org/10.1177/0022002714553108.
Góralczyk, W., Sawicki, S. 2020. Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Wolters Kluwer, Warszawa.
Janczewski, G. H. 1972. The Origin of the Lublin Government, „The Slavonic and East European Review”, t. 50, nr 120, s. 410–433. https://www.jstor.org/stable/4206573.
Kacewicz, G. V. 1979. Great Britain, the Soviet Union and the Polish government in exile: (1939–1945), Springer, Haga. DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-009-9272-6.
Kamiński, M., Zacharias, M. 1987. Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej 1918–1939, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa.
Karski, J. 1998. Wielkie mocarstwa wobec Polski 1919–1945: od Wersalu do Jałty, tłum. E. Morawiec, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Kersten, K. 1989. Jałta w polskiej perspektywie, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Londyn.
Kochanowski, P. 2018. Analiza realizacji polityki zagranicznej państwa na przykładzie Wielkiej Brytanii czasu II wojny światowej. Fakty i mity, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Korespondencja przewodniczącego Rady Ministrów ZSRR z prezydentem Stanów Zjednoczonych i premierem Wielkiej Brytanii w okresie Wielkiej Wojny Narodowej 1941–1945. T. I. Korespondencja z W. S. Churchillem i C. R. Attleem lipiec 1941–listopad 1945 r., tłum. R. Leciński, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1960.
Kosiarski, J. 2019. Rola czynnika niemieckiego w polskiej polityce wschodniej, [w:] Polityka wschodnia Polski – między fatalizmem geopolitycznym a klątwą niemocy, S. Bieleń (red.), Oficyna Wydawnicza ASPRA, Warszawa, s. 307–344.
Mazur, W. 2017. Offensive pour la Pologne? Wojskowe aspekty polityki mocarstw zachodnich wobec Polski a konferencja w Abbeville (wiosna–lato 1939 roku), „Kwartalnik Historyczny”, r. 124, nr 4, s. 699–731. DOI: https://doi.org/10.12775/KH.2017.124.4.03.
Mazur, W. 2012. „Zdrajcy z Londynu”. Armia brytyjska a koncepcje wojskowej pomocy dla Polski we wrześniu 1939 r., „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, t. 13, nr 2, s. 43–74.
Peszke, M. A. 1981. The Polish Armed Forces in Exile: Part I. September 1939–July 1941, “The Polish Review”, t. 26, nr 1, s. 67–113. https://www.jstor.org/stable/25777807.
Peszke, M. A. 1987. The Polish Armed Forces in exile: Part 2 (Second installment) July 1941—May 1945, „The Polish Review”, t. 35, nr 2, s. 133–174. https://www.jstor.org/stable/25778263.
Raczyński, E. 1997. W sojuszniczym Londynie, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn.
Snyder, G. H. 1997. Alliance Politics, Cornell University Press, Londyn.
Tebinka, J., Zapalec, A. 2020. Brytyjsko-polska współpraca polityczna i początek operacji specjalnych 1939–1940, [w:] „Studia nad totalitaryzmami i wiekiem XX”, t. 4, s. 44–67.
U.S. Naval War College. 1941. Declarations of war, „International Law Studies”, s. 91–112.
Walt, S. M. 1994. The Origins of Alliances, Cornell University Press, Londyn.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2025.32.1.149-166
Data publikacji: 2025-10-06 10:24:36
Data złożenia artykułu: 2025-03-22 13:17:14
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Filip Wiktor Grzebuła
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.