Ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich z perspektywy współczesnych trendów w postępowaniu z nieletnimi

Irena Mudrecka

Streszczenie w języku polskim


Wprowadzenie: 1 września 2022 roku weszła w życie ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, która zastąpiła obowiązująca prawie 40 lat ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich uznawaną już za przestarzałą i nieadekwatną do realiów XXI wieku.

Cel badań: Celem przedstawionych rozważań jest interpretacja wybranych przepisów ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich z perspektywy praktyki resocjalizacyjnej Należy odpowiedzieć na pytanie, czy aktualne uregulowania prawne dotyczące nieletnich są spójne ze współczesnymi trendami w postępowaniu z nieletnimi. Poza tym ważne jest rozpowszechnienie wiedzy na temat nowych zasad postępowania z nieletnimi w celu podnoszenia świadomości prawnej społeczeństwa, zwłaszcza pedagogów, nauczycieli, rodziców, gdyż to oni mają obowiązek edukowania w tej materii dzieci i młodzież, bowiem w przeciwnym wypadku prawo nie wypełnia swojej funkcji prewencyjnej.

Stan wiedzy: Nowa ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich w wielu miejscach powiela unormowania ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Jednakże występują zmiany, które można nazwać zmianami zasadniczymi. Wymienić tu należy wprowadzenie dolnej granicy odpowiedzialności nieletnich, obniżenie wieku odpowiedzialności karnej nieletnich za najbardziej poważne przestępstwa, możliwość wydłużenia czasu wykonywania środka poprawczego w określonych sytuacjach, powstanie okręgowych ośrodków wychowawczych, wyposażenie dyrektorów szkół i organów prowadzących postępowanie wyjaśniające w kompetencje stosowania środków oddziaływania wychowawczego.

Podsumowanie: Ocena nie jest jednoznaczna, gdyż nowe uregulowania wprowadzają zasady odpowiadające modelowi retrybutywnemu. Poza tym ustawodawca utrzymał elementy modelu opiekuńczego i modelu sprawiedliwości naprawczej. W ustawie znalazły się też przepisy, które można ocenić jako wprowadzenie elementów systemu diversion.


Słowa kluczowe


nieletni; ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich; system diversion; dekryminalizacja; deinstytucjonalizacja

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Banaszak, P., Burdziak, K. (2019). Standardy postępowania z nieletnimi – raport z badania, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości. Pobrane 18 listopada 2023 z: https://iws.gov.pl/wp-content/uploads/2019/10/IWS_Banaszak-P.-Burdziak-K._Standardypost%C4%99powania-z-nieletnimi-raport-z-badania.pdf

Czapów, C. (1980). Wychowanie resocjalizujące. Elementy metodyki i diagnostyki. PWN.

Drembkowski, P., Kowalski, G. (red.) (2023). Ustawa o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. C.H. Beck.

Elrod, P., Ryder, R. (1999). Juvenile Justice. A Social, Historical and Legal Prospective. Gaithersburg, Maryland.

Górecki, P., Kobes, P., Konarska-Wrzosek, V. (2023). Wspieranie i resocjalizacja nieletnich. Komentarz. Wolters Kluwer.

Gromek, K. (2001). Komentarz do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Wydawnictwo Prawnicze PWN.

Harasimiak, G. (2001). Demoralizacja jako podstawowe pojęcie postępowania z nieletnimi. Szczecińskie Wydawnictwo Archidiecezjalne Ottonianum.

Kania, A. (2016). Demoralizacja jako pojęcie kontrowersyjne. Uwagi na tle ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Studia Prawnicze KUL, 3/67, 71–96. Pobrane 22 listopada 2023 z: https://czasopisma.kul.pl/index.php/sp/article/view/5063/4884.

Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. 2001 Nr 106, poz. 1148 z późn. zm.).

Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 Nr 8, poz. 59 z późn. zm.).

Konarska-Wrzosek, V. (red.) (2023). Kodeks karny. Komentarz. Opublikowano: LEX/el. Konwencja o Prawach Dziecka (Dz.U. 2000 Nr 2, poz. 11).

Korzeniowski, Ł. (2023). Instytucja stosowania środków oddziaływania wychowawczego przez dyrektora szkoły w nowej ustawie o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. Uwagi de lege lata i de lege ferenda. Prokuratura i Prawo, 2, 43–66. Pobrane 14 listopada 2023 z: https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/numer-2-2023

Kusztal, J. (2008). System resocjalizacji młodzieży niedostosowanej społecznie w Polsce i Niemczech. WAM.

Lorencka-Mierzwińska, J. (2022). Odpowiedzialność karna nieletnich w świetle ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. Opublikowano: LEX/el.

Mudrecka, I. (1999). Instytucjonalne formy pracy resocjalizacyjnej. Wyd. Uniwersytetu Opolskiego.

Muskała, M. (2014). Diversion w wymiarze sprawiedliwości wobec nieletnich w Anglii i Walii. Resocjalizacja Polska, 8, 27–42.

Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 sierpnia 2022 r. w sprawie funkcjonowania okręgowych ośrodków wychowawczych, zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich (Dz.U. 2022, poz. 1897).

Stańdo-Kawecka, B. (2007). Prawo karne nieletnich. Od opieki do odpowiedzialności. Oficyna a Wolters Kluwer business.

Szczepanik, R., Jaros, A., Staniaszek, M. (2018). Sąd nad demoralizacją nieletnich. Konteksty wychowawcze. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. Nr 35, poz. 228, z późn. zm.).

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.).

Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz.U. poz. 1700).

Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 sierpnia 2022 r. w sprawie przekształcenia zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich w okręgowe ośrodki wychowawcze (Dz.U. poz. 167).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2024.43.1.177-191
Data publikacji: 2024-05-10 09:15:54
Data złożenia artykułu: 2023-12-13 21:40:22


Statystyki


Widoczność abstraktów - 635
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 514

Wskaźniki





Prawa autorskie (c) 2024 Irena Mudrecka

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.