Wydatki na utrzymanie ucznia kolegium pijarskiego w połowie XVIII wieku (na przykładzie Chełma)

Streszczenie w języku polskim

W badaniach nad dziejami szkolnictwa pijarskiego w Polsce mało uwagi zwracano na materialne warunki nauki uczniów w kolegiach prowadzonych przez ten zakon. Głównie działo się to z powodu braku użytecznych źródeł do tego zagadnienia, ponieważ w dokumentacji szkolnej ich nie ma. Można je odnaleźć w różnych aktach, czego przykładem jest rejestr wydatków Aleksandra Dunina na pobyt jego pasierba, Stanisława Goskiego, w Chełmie w latach 1749–1753 w związku z nauką w miejscowym kolegium pijarskim. Autor wpisał rejestr do akt grodzkich lubelskich w czasie procesu sądowego toczonego z innymi pasierbami. Prawdopodobnie upominali się u ojczyma o rzeczy pozostałe po przedwczesnej śmierci ich brata w roku 1770. Okazało się, że na pobyt ucznia w tym mieście w roku szkolnym trzeba było wydać 185 zł. Kwota ta objęła należność za mieszkanie, odzież, obuwie, opał, wyżywienie oraz opłacenie nadzorcy stancji („dyrektora”), a także jego pensję. Kwota ta była relatywnie wysoka i na jej wydatkowanie mogła sobie pozwolić jedynie bogata i średnia szlachta. Można było za nią kupić 5–6 koni lub parę wołów. Zaangażowanie pedagoga do nadzoru nad uczniem w czasie poza nauką w kolegium było zapewne dla niego uciążliwe, ale służyło efektywniejszemu realizowaniu celów dydaktycznych i wychowawczych podczas nauki w kolegium.