Podwójny łacińsko-ruski dokument z Medyki (1404) – przejaw polityki językowej w powiększonej Koronie

Andrzej Janeczek

Streszczenie w języku polskim


W 1404 r. odprawiony został sąd, w którym wzięło udział 31 przedstawicieli szlachtyRusi Czerwonej. Wyrok został spisany w dwóch paralelnych dokumentach, wystawionychw języku łacińskim oraz ruskim. Oba pergaminy zostały złączone i wspólnie opieczętowane.Unikatowa forma podwójnego dyplomu wywołuje pytanie, w jakim celu zostaływydane dwa różnojęzyczne, lecz identyczne w treści i ekwiwalentne dokumenty? Próbęodpowiedzi poprzedza rozpatrzenie okoliczności sprawy, w tym analiza składu szlachtyzasiadającej w sądzie. Lista arbitrów w obu wersjach ułożona została w dwóch grupach.W jednej znaleźli się przybysze napływający na Ruś z Zachodu, w drugiej indygeni– miejscowi bojarzy oraz rycerstwo wołoskie. Podstawowym kryterium podziału byłaprzynależność do dwóch osobnych kręgów kulturowych – zachodniego, katolickiego,oraz wschodniego, prawosławnego. Oto różni kulturowo wystawcy wystąpili razem,zachowując własne tradycje piśmiennicze. Dokument jest świadectwem jednoczesnegoużywania obu języków i alfabetów w okresie po aneksji Rusi Czerwonej. Fakt, że zostałsporządzony w dwóch wersjach językowych, jest uzasadniony wyborem języka ruskiegoi cyrylicy jako alternatywnego języka i pisma nowej władzy; rozdzielenie wystawców wynikaz dwoistości kulturowej czerwonoruskiej szlachty; złączenie pergaminów i wspólneuwierzytelnienie równoważnych wersji odpowiada zrównaniu statusu rycerstwa i bojarów.Bilingwizm i digrafi ę ofi cjalnej piśmienności potwierdzają inne, już pojedynczedokumenty wystawiane w języku ruskim w latach 1350–1430.

Słowa kluczowe


Ruś Czerwona; polityka językowa; bilingwizm; digrafia; język ruski; dokumenty ruskie; późnośredniowieczna Polska

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie, t. I–XIX, wyd. O. Pietruski, K. Liske, A. Prochaska, Lwów 1868–1906.

Akta unii Polski z Litwą 1385–1791, wyd. S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków 1932.

Akty otnosjaščiesja k istorii Južnoj i Zapadnoj Rosii, t. I, Sanktpeterburg 1863.

Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. II, wyd. A. Lewicki, Kraków 1891.

Documente privitoare la istoria românilor, vol. I, p. 2: 1346–1450, wyd. E. Hurmuzaki, N. Densuşianu, Bucuresci 1890.

Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779–1783. Die Josephinische Aufnahme von Galizien 1779–1783, t. 6, red. W. Bukowski, B. Dybaś, Z. Noga, Kraków 2016.

Halecki O., Z Jana Zamoyskiego inwentarza Archiwum Koronnego. Materiały do dziejów Rusi i Litwy w XV wieku, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XII, cz. 1, Kraków 1919.

Hruša A., Nevjadomaja hramata Fëdara Karyjatoviča za 1391 h., „Belaruski histaryčny ahljad” 2001, 8, 1–2.

Hruševsʹkyj M., Kilkʹa hramot Volodyslava Opolʹsʹkoho, „Zapysky Naukovoho Tovarystva imeni Ševčenka” 1903, 51, 1.

Ipatʹevskaja letopisʹ, Polnoe sobranіe russkich letopisej, t. II, S.-Peterburg 1908.

Jana Długosza Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 11–12, 1431–1444, Warszawa 2004.

Joannis Dlugossii Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae, liber X–XI, 1406–1412; liber XI, 1413–1430; liber XI–XII, 1431–1444, Varsaviae 1997–2001.

Katalog dokumentów pergaminowych Biblioteki Czartoryskich w Krakowie, cz. I: Dokumenty z lat 1148–1506, oprac. W. Szelińska, J. Tomaszewicz, Kraków 1975.

Katalog dokumentów pergaminowych ze zbiorów Tomasza Niewodniczańskiego w Bitburgu, oprac. J. Tomaszewicz, M. Zdanek, red. W. Bukowski, Kraków 2004.

Kataloh kolekciï dokumentiv kyïvsʹkoï archeohrafičnoï komisiï 1369–1899, Kyïv 1971.

Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. I–IV, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1876–1905.

Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. V, wyd. F. Piekosiński, Poznań 1908.

Kupčynsʹkyj O., Zabuti ta nevidomi staroukraïnsʹki hramoty XIV – peršoj polovyny XV st., „Zapysky Naukovoho Tovarystva imeni Ševčenka” 1997, 233.

Ljustracyï zemelʹ peremysʹkoï i sjanocʹkoï. Opysy korolïvščyn v rusʹkych zemljach XVI viku, wyd. M. Hruševsʹkyj, Žerela do istoriï Ukraïny–Rusy, t. II, Lʹviv 1897.

Lustracja województwa ruskiego 1661–1665, cz. 1: Ziemia przemyska i sanocka, wyd. K. Arłamowski, W. Kaput, Wrocław 1970.

Materialy dlja istorii vzaimnych otnošenij Rossii, Polʹši, Moldavii, Valachii i Turcii v XIV–XVI vv., wyd. V. A. Uljanickij, Moskva 1887.

Materiały archiwalne wyjęte głównie z Metryki Litewskiej od 1348 do 1607 roku, wyd. A. Prochaska, Lwów 1890.

Mikulʹski Ju. M., Novaja gramota knjazja Fedora Korjatoviča 1392 h., „Belaruskaja daŭnina” 2014.

Moldovan A. M., Pjatʹ novonajdennych ukrainskich gramot konca XIV – načala XV v., w: Lingvističeskoe istočnikovedenie i istorija russkogo jazyka, Moskva 2000.

Najstarszy zbiór przywilejów i wilkierzy miasta Krakowa, wyd. S. Estreicher, Kraków 1936.

Pamjatniki diplomatičeskogo i sudebno-delovogo jazyka russkogo v drevnem Galicko-Volodimirskom knjažestve, wyd. J. F. Golovackij, Lʹvov 1867.

Piekosiński F., Jana Zamojskiego notaty heraldyczno-sfragistyczne, w: Piekosiński F., Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego, t. 7, Krakόw 1907.

Polechov S. V., Krysʹko V. B., Žalovannaja gramota knjazja Vladislava Opolʹskogo Danile Dažbogoviču 1375 g., „Die Welt der Slaven” 2020, 66, 1.

Prochaska A., Dokument graniczny czerwono-ruski z r. 1352, „Kwartalnik Historyczny” 1900, 14.

Rachunki dworu króla Władysława Jagiełły i królowej Jadwigi z lat 1388 do 1420, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1896.

Rachunki królewskie z lat 1393–1395 i 1412. Rachunki podrzęctwa krakowskiego. Rachunki stacji nowosądeckiej, wyd. H. Wajs, Warszawa 1993.

Rachunki z prac budowlanych na zamku w Nowym Mieście Korczynie w latach 1403–1408, wyd. J. Karwasińska, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1956, 4, 2, zeszyt dodatkowy.

Tóth P., Catalogus codicum Latinorum medii aevi Bibliothecae Universitatis Budapestinensis, Budapest 2008.

Tylus S., Fundacje kościołów parafialnych w średniowiecznej archidiecezji lwowskiej, Lublin 1999.

Ukraïnsʹky hramoty, wyd. V. Rozov, vol. I [jedyny], Kyïv 1928.

Wyciągi z najstarszych ksiąg sądowych dawnej ziemi krakowskiej, Starodawne prawa polskiego pomniki, t. 2, wyd. A. Z. Helcel, Kraków 1870.

Zapiski sądowe województwa sandomierskiego z lat 1395–1444, wyd. F. Piekosiński, w: Archiwum Komisji Prawniczej, t. 8, cz. I, Kraków 1907.

Zbiór dokumentów małopolskich, wyd. I. Sułkowska Kuraś, S. Kuraś, cz. I–VIII, Wrocław 1962–1975.

Zeissberg H., Kleinere Geschichtsquellen Polens im Mittelalter, w: Archiv für österreichische Geschichte, Bd. 55, Wien 1877.

Adamska A., Od łaciny do języków wernakularnych – i z powrotem. Język dokumentu średniowiecznego w świetle nowszych badań, w: Kultura pisma w średniowieczu. Znane problemy, nowe metody, red. A. Adamska, P. Kras, Lublin 2013.

Adamska A., Słowo władzy i władza słowa. Język polskich dokumentów monarszych doby średniowiecza, w: Król w Polsce XIV i XV wieku, red. A. Marzec, M. Wilamowski, Kraków 2006.

Arłamowski K., Klucz medycki starostwa przemyskiego w XVI wieku, w: Studia z historii społecznej i gospodarczej poświęcone prof. dr. Franciszkowi Bujakowi, Lwów 1931.

Armstrong A. J., The Language Question in the Low Countries: The Use of French and Dutch by the Dukes of Burgundy and their Administration, w: Europe in the Late Middle Ages, red. J. R. Hale, J. R. L. Highfield, B. Smalley, London 1965.

Balzer O., Stosunek Litwy do Polski, w: Balzer O., Pisma pośmiertne, t. III, Lwów 1937.

Becker J., Charters and Chancery under Roger I and Roger II, w: Norman Tradition and Transcultural Heritage. Exchange of Cultures in the ‘Norman’ Peripheries of Medieval Europe, red. S. Burkhardt, Th. Foerster, London 2016.

Cazachu M., La Chancellerie des principautés valaque et moldave (XIVe–XVIIIe siécles), w: Kanzleiwesen und Kanzleisprachen im östlichen Europa, red. Ch. Hannick, „Archiv für Diplomatik”, Beiheft 6, Köln 1999.

Chłapowski K., Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795, Warszawa – Bellerive-sur-Allier 2017.

Chodynicki H., Sejmiki ziem ruskich w wieku XV, Studia nad historią prawa polskiego, t. 3, z. 1, Lwów 1906.

Dąbkowski P., Prawo prywatne polskie, t. I–II, Lwów 1911.

Dąbkowski P., Zarys prawa polskiego prywatnego, Lwów 1920.

De Visscher E., Hebrew, Latin, French, English: Multilingualism in Jewish‑Christian Encounters, w: Multilingualism in Medieval Britain (c. 1066–1520). Sources and Analysis, red. J. A. Jefferson, A. Putter, Turnhout 2013.

Dodd G., Trilingualism in the Medieval English Bureaucracy: The Use – and Disuse – of Languages in the Fifteenth-Century Privy Seal Office, „Journal of British Studies” 2012, 51, 2.

Domino W., Sądownictwo polubowne na Rusi w późniejszym średniowieczu, Warszawa 1938.

Dworzaczek W., Leliwici Tarnowscy. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego, Warszawa 1971.

Fenczak A. S., Wczesnośredniowieczny Przemyśl w świetle źródeł historycznych, w: Przemyśl wczesnośredniowieczny, red. E. Sosnowska, Warszawa 2010.

Fenczak A., W obliczu zmian geopolitycznych i ustrojowych (1340–1389), w: Dzieje Przemyśla, t. II, cz. I, red. F. Kiryk, Przemyśl 2003.

Gärtner K., Holtus G., Die erste deutsch-französische 'Parallelurkunde'. Zur Überlieferung und Sprache der Straßburger Eide, w: Beiträge zum Sprachkontakt und zu den Urkundensprachen zwischen Maas und Rhein, red. K. Gärtner, G. Holtus, Trier 1995.

Gąsiorowski A., Itinerarium króla Władysława Jagiełły 1386–1434, wyd. 2, Warszawa 2015.

Gąsiorowski A., Podróże panującego w średniowiecznej Polsce, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1973, 25, 2.

Gąsiorowski A., Sądy nadworne w Brodni, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1971, 23, 1.

Gębarowicz M., Jan Andrzej Próchnicki (1553–1633). Mecenas i bibliofil. Szkic z dziejów kultury w epoce kontrreformacji, Kraków 1980.

Gołębiowski Ł., Dzieje Polski za Władysława Jagiełły i Władysława III, t. II, Warszawa 1846.

Goźdź-Roszkowski K., Zabory dóbr ziemskich dokonywane przez panującego w średniowiecznej Polsce do połowy XV wieku. Studium historyczno-prawne, Łódź 2017.

Gruša A., Kogda i počemu „ruskie” pisari korolej polʹskich i velikich knjazej litovskich stali pisatʹ skoropisʹju?, w: Lituanistyka i wschodoznawstwo. Studia dedykowane Profesorowi Krzysztofowi Pietkiewiczowi, red. G. Błaszczyk, G. Skrukwa, M. Studenna-Skrukwa, Poznań 2000.

Gzella J., Małopolska elita władzy w okresie rządów Ludwika Węgierskiego w Polsce w latach 1370–1382, Toruń 1994.

Hejnosz W., Ius Ruthenicale. Przeżytki dawnego ustroju społecznego na Rusi Halickiej w XV wieku, Lwów 1928.

Hlaváček I., Dreisprachigkeit im Bereich der Böhmischen Krone: Zum Phänomen der Sprachbenutzung im böhmischen diplomatischen Material bis zur hussitischen Revolution, w: The Development of Literate Mentalities in East Central Europe, red. A. Adamska, M. Mostert, Turnhout 2004.

Hruševsʹkyj M., Ekonomičnyj stan seljan v peremyšlʹsʹkim starostvi v seredyni XVI v., w: Ljustracyï zemelʹ peremysʹkoï i sjanocʹkoï. Opysy korolïvščyn v rusʹkych zemljach XVI viku, wyd. M. Hruševsʹkyj, Žerela do istoriï Ukraïny–Rusy, t. II, Lʹviv 1897.

Hruševsʹkyj M., Istorija Ukraïny-Rusy, t. VI, Kyïv-Lʹviv 1907.

Ingham R., Language-Mixing in Medieval Latin Documents: Vernacular Articles and Nouns, w: Multilingualism in Medieval Britain (c. 1066–1520). Sources and Analysis, red. J. A. Jefferson, A. Putter, Turnhout 2013.

Jakubowski B., Dwór i zbiory Michała Pawlikowskiego w Medyce, „Rocznik Przemyski” 2022, 58, Literatura i Język, z. 2 (26).

Janeczek A., Ethnicity, Religious Disparity and the Formation of the Multicultural Society of Red Ruthenia in the Late Middle Ages, w: On the Frontier of Latin Europe. Integration and Segregation in Red Ruthenia, 1350–1600, red. Th. Wünsch, A. Janeczek, Warsaw 2004.

Janeczek A., Podhoraj – zaginiony gród pogranicza polsko-ruskiego, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 1985, 33, 1–2.

Janeczek A., Polska ekspansja osadnicza w ziemi lwowskiej w XIV—XVI w., „Przegląd Historyczny” 1978, 69, 4.

Janeczek A., Zróżnicowanie etniczne wobec integracji państwowej i stanowej w późnośredniowiecznej Polsce, w: Historia społeczna późnego średniowiecza. Nowe badania, red. S. Gawlas, Warszawa 2011.

Jaros S., Iterationen im Grenzraum. Akteure und Felder multikonfessioneller Herrschaftsaushandlung in Kronruthenien (1340–1434), Berlin 2021.

Jurek T., Język średniowiecznych dokumentów śląskich, „Kwartalnik Historyczny” 2004, 111, 4.

Kaczmarczyk Z., Granowski Wincenty h. Leliwa, w: Polski słownik biograficzny, t. 8, Wrocław 1959–1960.

Kajzer L., Folwark i stacja królewska w Brodni koło Sieradza, „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Archaeologica 1994, 18.

Kanzleisprachenforschung. Ein internationales Handbuch, red. A. Greule [i in.], Berlin 2012.

Kapralʹ M., Danylo Dažbohovyč Zaderevecʹkyj – zasnovnyk rodu Danylovyčiv, w: Academia. Terra historiae. Studiï na pošanu Valerija Smolija, t. 1, Kyïv 2020.

Karczewski D., Uwagi o początkach osadnictwa klucza łańcuckiego (druga połowa XIV wieku), w: Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych, red. W. Bukowski, T. Jurek, t. I, Kraków 2012.

Kiryk F., Mateszew S., Dzieje Tyczyna, w: 600 lat Tyczyna (1368–1968), red. T. Kowalski, Rzeszów 1973.

Klebowicz G., Organizacja parafialna diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XIV–XVI wieku, Lublin 2013.

Koczerska M., Łaska królewska, czyli kontakty władcy z poddanymi w Polsce późnośredniowiecznej, w: Człowiek w społeczeństwie średniowiecznym, red. R. Michałowski [i in.], Warszawa 1997.

Koczerska M., Rodzina szlachecka w Polsce późnego średniowiecza, Warszawa 1975.

Koperski A., Badania archeologiczne na terenie Medyki pow. Przemyśl, przeprowadzone w roku 1969, w: Materiały i sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1968–1969, Rzeszów 1973.

Krajewski M., Dzieje Medyki, Rzeszów 1982.

Kuraszkiewicz W., Gramoty halicko-wołyńskie XIV–XV wieku, „Byzantinoslavica” 1932, 4, 2.

Kurtyka J., Elita małopolska XIII i XIV w. – przerwa czy kontynuacja (na przykładzie Toporów: potomstwo Żegoty wojewody i kasztelana krakowskiego), w: Genealogia – polska elita polityczna w wiekach średnich, red. J. Wroniszewski, Toruń 1993.

Kurtyka J., Krąg rodowy i rodzinny Jana Pakosławica ze Stróżysk i Rzeszowa, „Przemyskie Zapiski Historyczne” 1988–1989, 6–7.

Kurtyka J., Osadnictwo średniowieczne. Początki osady i miasta, w: Dzieje Rzeszowa, t. I, red. F. Kiryk, Rzeszów 1994.

Kurtyka J., Tęczyńscy, Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, Kraków 1997.

Kutrzeba S., Sądy ziemskie i grodzkie w wiekach średnich, II–VIII, Kraków 1901.

Łoś J., Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543, Kraków 1915.

Maleczyński K., Urzędnicy grodzcy i ziemscy lwowscy w latach 1352–1783, Lwów 1938.

Maleczyński K., Urzędnicy grodzcy trembowelscy (1403–1783), „Ziemia Czerwieńska” 1936, 2, 2.

Marzec A., Urzędnicy małopolscy w otoczeniu Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, Kraków 2006.

Mychajlovsʹkyj V., Elastyčna spilʹnota. Podilʹsʹka šljachta v druhij polovyni XIV – 70-rokach XVI stolittja, Kyïv 2012.

Mychajlovsʹkyj V., Imenuvannja ta pysʹmove označennja osib u piznʹoserednʹovičnych dokumentach na prykladi dvomovnoho akta vid 19 žovtnja 1404 r., „Ukraïnsʹkyj istoryčnyj žurnal” 2022, 1.

Mychajlovsʹkyj V., Istorija odnoho rozmežuvannja bilja Krylosa v 1412 roci, „Visnyk Lʹvivsʹkoho universitetu” 2010, ser. istoryčna 45.

Mychajlovsʹkyj V., Na marhinesi dokumenta podilʹsʹkoho knjazja Fedora Koriatovyča vid 1392 r., „Ruthenica” 2016, 13.

Mychajlovsʹkyj V., Za ščo sperečalysja korolʹ Vladyslav II Jagajlo z Jadvigoju Pilecʹkoju ta Elʹžbetoju Granovsʹkoju: sprava Tyčyna j okolycʹ 1404 r., „Ruthenica” 2022, 17.

Niemczyk K., Kilka uwag do genealogii Elżbiety Pileckiej-Granowskiej i jej rodziny, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2009, 1 (5).

Odnoroženko O. A., Rodova heralʹdyka Rusʹkoho korolivstva ta rusʹkych zemelʹ Korony Polʹsʹkoï XIV–XVI st., Charkiv 2009.

Olszowy-Schlanger J., The Money Language: Latin and Hebrew in Jewish Legal Contracts from Medieval England, w: Studies in the History of Culture and Science. A Tribute to Gad Freudenthal, Leiden 2011.

Pašin S. S., Červonorusskie akty XIV–XV vv. i gramoty knjazja Lʹva Daniloviča, Tjumenʹ 1996.

Pašin S. S., Krupnejšie galickie bojare vtoroj poloviny XIV veka i ich potomki, „Vestnik Udmurtskogo universiteta", serija istorija i filologija 32, 2021, 1.

Pašin S. S., Peremyšlʹskaja šljachta vtoroj poloviny XIV – načala XVI veka. Istoriko-genealogičeskoe issledovanie, Tjumenʹ 2001.

Pašin S. S., Zemjane iz sanockogo sela Dobra v XV veke, ,,Evropa. Meždunarodnyj alʹmanach” 2003, 3.

Pawiński A., Sejmiki ziemskie, Warszawa 1895.

Pawłowski F., Premislia sacra, sive series et gesta episcoporum r. L. Premisliensium, Cracoviae 1870.

Perry M. J., A Cultural History of Bilingual Charters from Catalonia: Language and Identity, „The Jewish Quarterly Review” 2021, 111, 2.

Perry M. J., Hatpasah – Jewish translata documents from medieval Catalonia: formulae, law and society, „Journal of Medieval Iberian Studies” 2018, 10, 2.

Pohoralʹsʹkyj Ja., Do lokalizaciï dvoch litopysnych punktiv XII–XIII st. na terytoriï Peremyšlʹsʹkoï zemli, „Drohobycʹkyj krajeznavčyj zbirnyk” 2012, 16.

Polechov S. V., Jarlyk chana Toktamyša polʹskomu korolju Vladislavu II Jagajlu 1393 goda. Problema proischoždenija drevnerusskogo teksta, „Zolotoordynskoe obozrenie" 2021, 9, 2.

Poliščuk V., Šljachetsʹkyj rid Mykulynsʹkych na schidnʹomu Podillju u XV – na počatku XVII stolitʹ: Henealohija ta pytannja uspadkuvannja Mykulynciv vid podilʹsʹkoho starosty knjaziv Korjatovyčiv Hrynʹka Sokolecʹkoho, „Zapysky Naukovoho Tovarystva imeni Ševčenka” 2021, 274.

Prochaska A., Do krytyki opowiadania Długosza o Elżbiecie Granowskiej, „Kwartalnik Historyczny” 1896, 10.

Proksa M., Studia nad zamkami i dworami ziemi przemyskiej od połowy XIV do początków XVIII wieku, Przemyśl 2001.

Ratyč O. O., Horodyšča v selach Dobrostany i Stradč na Lʹvivščyni, „Archeolohija” 1966, 20.

Richter M., Die Sprachenpolitik Karls des Großen, „Sprachwissenschaft” 1982, 7, 3–¬4, s. 412–437 (przedruk w: Richter M., Studies in Medieval Language and Culture, Dublin 1995, s. 86–108).

Samsonowicz H., „Historia opowiadana” w polskim średniowieczu, „Przegląd Historyczny” 1992, 83, 3.

Schnayder J., Salustiuszowe echa w „Historii Polski” Długosza, „Eos” 1952–1953, 46, 2.

Schneider R., Formen und Motive mittelalterlicher Sprachenpolitik, w: Lectiones eruditorum extraneorum in facultate philosophica Universitatis Carolinae Pragensis factae, fasc. 5, Praha 1998.

Schneider R., Sprachenpolitik im Mittelalter, w: Sprachenpolitik in Grenzregionen, red. R. Marti, Saarbrücken 1996.

Schulze U., Lateinisch-deutsche Parallelurkunden des 13. Jahrhunderts. Ein Beitrag zur Syntax der mittelhochdeutschen Urkundensprache, München 1975.

Sharpe R., Peoples and Languages in Eleventh- and Twelfth-Century Britain and Ireland: Reading the Charter Evidence, w: The Reality behind Charter Diplomatic in Anglo-Norman Britain, red. D. Broun, Glasgow 2011.

Sikora F., Krąg rodzinny i dworski Dymitra z Goraja i jego rola na Rusi, w: Genealogia – kręgi zawodowe i grupy interesu w Polsce średniowiecznej na tle porównawczym, red. J. Wroniszewski, Toruń 1989, s. 55–89 (przedruk w: Sikora F., Małopolskie późne średniowiecze. Ludzie i instytucje. Wybór pism, Warszawa 2017, s. 203–228).

Slovnyk staroukraïnsʹkoï movy XIV–¬XV st., t. I, Kyïv 1977.

Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, red. A. Gąsiorowski, T. Jurek, cz. I, z. 4, oprac. S. Chmielewski [i in.], Wrocław 1987; cz. V, z. 1, oprac. P. Dembiński [i in.], Poznań 2011.

Smutok I., Szlachta ruska ziemi przemyskiej (XIV–XVIII w.). Analiza historyczno-genealogiczna, Przemyśl 2021.

Sperka J., Borschnitzowie na Rusi Czerwonej w XIV–XV wieku, w: Miasta – ludzie – instytucje – znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, red. Z. Piech, Kraków 2008.

Sperka J., Elżbieta z Pilicy Granowska i król Władysław Jagiełło. Kulisy wielkiej miłości, w: Miłość w czasach dawnych, red. B. Możejko, A. Paner, Gdańsk 2009.

Sperka J., Otoczenie Władysława Opolczyka w latach 1379–1401. Studium o elicie władzy w relacjach z monarchą, Katowice 2006.

Sperka J., Z dziejów migracji rycerstwa śląskiego na ziemie Rusi Koronnej w końcu XIV i w początkach XV wieku (wstępne rozpoznanie), w: Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych, red. W. Bukowski, T. Jurek, t. I, Kraków 2012.

Sroka S. A., Transfixum – przykład niecodziennego średniowiecznego dokumentu, w: Miasta – ludzie – instytucje – znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, red. Z. Piech, Kraków 2008.

Sułkowska-Kurasiowa I., Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 1370–1444, Warszawa 1977.

Sułkowska-Kurasiowa I., Doradcy Władysława Jagiełły, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. II, red. S. K. Kuczyński, Warszawa 1982.

Suproniuk A., Otoczenie księcia mazowieckiego Siemowita IV (1374–1426), Warszawa 1998.

Šyšak V., Ljaska V., Rannʹoserednʹovičnyj poselensʹkyj kompleks poblyzu sela Dobrostany na Roztočči, „Archeolohični doslidžennja Lʹvivsʹkoho universytetu” 2013, 17.

Szust Z., Średniowiecze Łańcuta, Łańcut 1957.

Szyszka J., Dobra pomorzańskie Kierdejów (Kierdejowiczów) w ziemi lwowskiej w XV wieku, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2020, 12 (16).

Szyszka J., Formowanie i organizacja dóbr monarszych w ziemi lwowskiej od połowy XIV do początku XVI wieku, Kraków 2016.

Tęgowski J., Sprawa przyłączenia Podola do Korony Polskiej w końcu XIV wieku, „Teki Krakowskie” 1997, 5.

Trajdos T. M., Dobroczyńcy mendykantów średniowiecznego Lwowa, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. VIII, red. S. K. Kuczyński, Warszawa 1999.

Uhlířová V., K problematyce česky psanych listin předhusistské doby, „Sborník archivních prací” 1964, 14, 1.

Urzędnicy województwa ruskiego XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Przyboś, Wrocław 1987.

Vocabulaire international de la diplomatique, red. M. M. Cárcel Ortí, Valéncia 1994.

Wac E., Kilka uwag o działalności gospodarczej panów z Pilicy w XIV–XVI wieku, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis” 2004, Folia 21, Studia Historica 3.

Węcowski P., Działalność publiczna możnowładztwa małopolskiego w późnym średniowieczu, Warszawa 1998.

Węcowski P., Krakowskie wiece sądowe i ich rola w życiu politycznym w czasach panowania Władysława Jagiełły, „Kwartalnik Historyczny” 1998, 105, 3.

Widajewicz J., Z przeszłości Buszcza, Poznań 1925.

Wilamowski M., Rejestr skarg ziemian samborskich na starostę Jana Odrowąża. Nieznane źródło do dziejów konfliktów społecznych na Rusi Czerwonej w drugiej połowie XV wieku, w: Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych, red. W. Bukowski, T. Jurek, t. II.

Wilamowski M., Stanisław Dawidowski (z Dawidowa) h. Wilczekosy, w: Polski słownik biograficzny, t. 42, Warszawa-Kraków 2003.

Wilska M., Mazowieckie środowisko dworskie Janusza Starszego. Studium społeczne, Warszawa 2012.

Wilska M., Pilik (Pilikowic) Piotr, w: Polski słownik biograficzny, t. 26, Wrocław 1981.

Winer R., Jews in and out of Latin Notarial Culture: Analyzing Hebrew Notations on Latin Contracts in Thirteenth-Century Perpignan and Barcelona, w: Entangled Histories. Knowledge, Authority, and Jewish Culture in the Thirteenth Century, red. E. Baumgarten, R. Mazo Karras, K. Mesler, Philadelphia 2017.

Winiarz A., Polskie prawo dziedziczenia kobiet w wiekach średnich, „Kwartalnik Historyczny” 1896, 10.

Winiarz A., Polskie prawo majątkowe-małżeńskie w wiekach średnich, Kraków 1898 (nadb. z: Rozprawy Wydziału historyczno-filozoficznego Akademii Umiejętności w Krakowie, t. 37).

Wolski M., Dzieje Pruchnika i okolic do końca XVI wieku, w: Pruchnik. Studia z dziejów miasta i okolic, red. M. Wolski, Kraków 2014.

Wolski M., O urzędzie koniuszego przemyskiego i królewskim stadzie koni pod Przemyślem, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2022, 84.

Wünsch Th., Verschriftlichung und Politik in Rotrußland (14.–15. Jh.): Zum kulturgeschichtlichen Aussagewert mittelalterlicher Gerichtsaufzeichnungen, w: The Development of Literate Mentalities in East Central Europe, red. A. Adamska, M. Mostert, Turnhout 2004.

Wyrostek L., Ród Dragów-Sasów na Węgrzech i Rusi Halickiej, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego” 1931–1932, 11, Kraków 1932.

Wyrozumska B., Otto z Pilicy, w: Polski słownik biograficzny, t. 24, Wrocław 1979.

Zazuliak J., Formation of the knightly Korčak clan and the politics of kinship of the Przemyśl magnates of Ruthenian origin in the fifteenth century, w: Litauen und Ruthenien. Studien zu einer transkulturellen Kommunikationsregion (15.–18. Jahrhundert), red. S. Rohdewald, D. Frick, S. Wiederkehr, Wiesbaden 2007.

Zazuljak J., Veri et perpetui terrarum Russie heredes: šljachi lehitymaciï prav na zemelʹnu vlasnistʹ sered rusʹkoï šljachty v seredyni XV st., „Visnyk Lʹvivsʹkoho universitetu” 1999, ser. istoryčna 34.

Zazulyak Y., Ego huic inscriptione non credo, … ipse scribere potuit, quod voluit: Law, Literacy, and Daily Life in Late Medieval Galicia, „Medium Aevum Quotidianum” 2008, 57.

Żaki A., Dzieje Świrza. Średniowiecze, Legnica 2007.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.57.347-400
Data publikacji: 2024-10-22 08:45:09
Data złożenia artykułu: 2024-03-07 05:49:13


Statystyki


Widoczność abstraktów - 0
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Andrzej Janeczek

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.