The Church of St. John the Baptist in the Vlach Village of Orawka (the 17th century) – Identification of Tangible and Intangible Cultural Heritage Assets

Ewa Maria Kocój, Lucyna Borczuch

Abstract


The church of St. John the Baptist in Orawka, located close to the present-day Polish-Slovak border, is one the most valuable monuments of wood architecture. It is considered the oldest wooden monument in Orawa and a symbol of the region’s complicated history. Its heritage is a testament to the interacting cultures of different nations and ethnicities, among others: Vlach, Ruthenian, Hungarian, Slovak and Polish. This article’s objective is a new attempt at identification of assets of cultural heritage found in the church in Orawka. We present historical objects of art, as well as the iconographic program of the church’s interior. We also describe the main rituals and customs linked to the church, practiced by the local population to this day. In our research, we employed qualitative methods – analysis of historic and iconographic sources, as well as open-ended interviews, and participant observation conducted in the years 2015–2019 in the local community of Orawka. In the analysis of the material, we use both the perspectives of ethnography and cultural anthropology, supplemented with an input from other scientific disciplines and sub-disciplines, primarily history, historical anthropology, history of art and theology.


Keywords


culture heritage; polish-slovak border; Carpathians; wood architecture; church in Orawka; history of places; vlach heritage

Full Text:

PDF

References


Dzienniki konserwatorskie Bogdana Tretera 1931–1944, oprac. O. Dyba, M. Kornecki, R. Marciniak, ,,Teki Krakowskie” 2000, 9.

Bukowski M., Drewniany kościół parafjalny w Orawce i jego polichromia, Kraków 1935.

Bystroń J., Księga imion w Polsce używanych, Warszawa 1938.

Cooper J.C., Zwierzęta symboliczne i mityczne, przeł. A. Kozłowska-Ryś, L. Ryś, Poznań 1998.

Domonkos L., Sutarski K., Przejęte przez Polskę w opiekę, Budapeszt 2010.

Dudáš M., Historické budovy evanjelickej cirkvi a.v. na Slovensku: základná starostlivosť, ochrana a obnova, Kežmarok 2006.

Floreková I., Historia miejscowości do roku 1848, w: Orawa bez granic. Północno-wschodnia Orawa, Dolny Kubin 2016.

Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990.

Fros H., Sowa F., Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny, Kraków 1982.

Grabski M., Architektura sakralna, w: Kultura ludowa Górali Orawskich, red. U. Janicka-Krzywda, Kraków 2011.

Günterová-Mayerová A., Dejiny a Súpis Výtvarných Pamiatok Oravy, Martin 1944.

Hevenesi G., Régi magyar szentség, Budapest 1998.

Holub-Pacewicowa Z., Osadnictwo pasterskie i wędrówki w Tatrach i na Podtatrzu, Kraków 1931.

Ivanov I., Bogomilski knigi i legendi, Sofia 1925 [1970].

Jabłoński P., Teksty gwarowe z Orawy, ,,Ziemia” 1931.

Janicka-Krzywda U., Obrzędy doroczne, w: Kultura ludowa Górali Orawskich, red. U. Janicka-Krzywda, Kraków 2011.

Jawor G., La colonisation valaque sur les versants nord des Carpates pendant le Petit Âge Glaciaire (aux XVe et XVIe siècles), ,,Balcanica Posnaniensia. Acta et studia” 2018, 25.

Jawor G., Migracje ludności wiejskiej na pograniczu polsko-mołdawskim w XVI wieku, „Balcanica Posnanensia. Acta et studia” 2021, 28, 1, Ius Valachicum II.

Jawor G., Osadnictwo historyczne od XIV do początków XVII w., w: Bojkowszczyzna Zachodnia – wczoraj, dziś i jutro, t. 1, Monografie IGiPZ, 17, red. J. Wolski, Warszawa 2016.

Jawor G., Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2004.

Jawor G., Particularités de «ius Valachicum» dans la Pologne du XVe et XVIe siècles. Question de l’autorité exercée sur les paroisses orthodoxes par les knyazes, w: Studia mediaevalia Europaea et Orientalia. Miscellanea in honorem professoris emeriti Victor Spinei oblata, red. G. Bilavschi, D. Aparaschivei, Bucureşti 2018.

Jostowa W., Pasterstwo na polskiej Orawie, Zakopane 1972.

Kavuljak A., Historicky miestopis Oravy, Bratysława 1955.

Kocój K., Pamięć starych wieków. Symbolika czasu w rumuńskim kalendarzu prawosławnym, Kraków 2013.

Kocój E., Borczuch-Białkowska M., Borczuch L., Sacrum na płótnie malowane. Zasłony wielkopostne kościoła św. Jana Chrzciciela w Orawce, Kraków 2021.

Krivošova J., Veselý D., Rúfus M., Tesák M., Evanjelické kostoly na Slovensku, Liptovský Mikuláš 2001.

Krzywda P., Charakterystyka geograficzno-historyczna obszaru zamieszkiwanego przez Górali Orawskich, w: Kultura ludowa Górali Orawskich, red. U. Janicka-Krzywda, Kraków 2011.

Moricová J., Matka Boża Siedmiobolesna – patronka Słowacji. Teologia i kult, Lublin 2002.

Naumow A.E., Apokryfy w systemie literatury cerkiewnosłowiańskiej, Wrocław 1976.

Pieńkowska H., Dekoracja wnętrza kościoła dokumentem historii Górnej Orawy, w: Materiały i sprawozdania konserwatorskie, red. M. Kornecki, Kraków 1975, s. 31-53.

Ruciński H., Chrześcijaństwo na Orawie do końca XVIII wieku, Białystok 2001.

Semkowicz W., Materjały źródłowe do dziejów osadnictwa Górnej Orawy, cz. 1, Dokumenty, Kraków 1932.

Święta Maria Magdalena w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, red. J. Jezierski, K. Parzych-Blakiewicz, P. Rabczyński, Olsztyn 2015.

Szprutta J., Jan Chrzciciel jako Anioł Pustyni w malarstwie ikonowym, ,,Studia Teologiczne” 2011, 29.

Trajdos T.M., Inskrypcja z kościoła w Orawce, „Orawa” 1996, 8, 34.

Trajdos T.M., Inskrypcja z kościoła w Orawce – pokłosie kwerendy, „Orawa” 1996, 8, 34.

Trajdos T.M., Wizytacja Ks. Jana Ratułowskiego na Orawie w r. 1656, „Podhalanka” 1992, 1–2.

Trajdos T.M., Pieńkowska H., Kościół w Orawce, Kraków 1999.

Udvarhelyi N., Magyar szentek temploma, Budapest 2013.

Sieramska M., Pelikan, https://www.jhi.pl/psj/pelikan [dostęp: 2.10.2020].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.57.1509-1548
Date of publication: 2024-10-22 08:46:46
Date of submission: 2022-03-05 19:47:13


Statistics


Total abstract view - 76
Downloads (from 2020-06-17) - PDF - 23

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2024 Ewa Kocój, Lucyna Borczuch

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.