Deverbal personal nomina subiecti with the suffix „-nik” („-lnik”) in the Belarusian language

Agnieszka Goral

Abstract


This article is devoted to the semantic and derivational analysis of masculine deverbal nouns belonging to the category of nomina subiecti with the suffix -nik (-lnik) in the Belarusian language. The notion nomina subiecti comprises the designations of people who perform some work or occupation, whether permanent or temporary, with or without material gain. The names analyzed, whose derivational meaning can be defined as “he or she who performs the activity associated with the verb that serves as the derivational basis”, are a collection of 228 Belarusian personal derivatives, taken from Belarusian and Polish dictionaries, lexicographic works in the field of synchronic word-formation of personal names, and the author’s own materials. From the point of view of semantics, this category of derivatives represents vocabulary belonging to the sphere of everyday life, including both designations of professions and performers of temporary or occasional activities, and these names are rooted in the Belarusian language’s derivational system, as they designate the performers of agricultural, industrial and craft activities. The analysis proved that, in Belarusian, the group of personal deverbal nomina subiecti with the suffix -nik (-lnik) is large, yet, at the present stage of development of the language, the formant nik (-lnik) is practically no longer used to create designations of professions. The relatively small amount of neologisms proves that this formant is less popular than other suffixes, especially foreign ones (cf. -аnt, -ist), and this applies above all to the sphere of politics, mass culture, and sport; when it comes to its structure, the suffix shows connectivity with the native word-formation bases, and the process of derivation is characterized by a considerable degree of regularity.


Keywords


Belarusian derivates, deverbal nouns, derivational formant, nomina subiecti, personal

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Źródła / Sources / Источники:

Bartoszewicz, Albert, Komendacka, Irena. (1988). Słownik a tergo współczesnego języka białoruskiego. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Bułyka, Alaksandr (red.). (1999). Słounik inszamounych słou. Minsk: Biełaruskaja encykłapiedyja. [Булыка, Аляксандр (рэд.). (1999). Слоўнік іншамоўных слоў. Мінск: Беларуская энцыклапедыя].

Bułyka, Alaksandr (red.). (2005). Słounik inszamounych słou. Aktualnaja leksika. Minsk: Biełaruskaja encykłapiedyja. [Булыкa, Аляксандр (рэд.). (2005). Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка. Мінск: Беларуская энцыклапедыя].

Kaurus, Aleś (red.). (2013). Słowakład: słounik admietnaj leksiki. Minsk: Wydawiecki dom „Zwiazda”. [Каўрус, Алесь (рэд.). (2013). Словаклад: слоўнік адметнай лексікі. Мінск: Выдавецкі дом „Звязда”].

Krapiwa, Kandrat (red.). (1977–1984). Tłumaczalny słounik biełaruskaj mowy. T. 1–5. Minsk: Biełaruskaja Sawieckaja Encykłapiedyja. [Крапіва, Кандрат (рэд.). (1977–1984). Тлумачальны слоўнік беларускай мовы. T. 1–5. Мінск: Беларуская Савецкая Энцыклапедыя].

Ułasiewicz, Wiktoryja, Dauhulewicz, Natalla (red.). (2009). Słounik nowych słou biełaruskaj mowy. Minsk: TietraSistiems. [Уласевіч, Вікторыя, Даўгулевіч, Наталля (рэд.). (2009). Слоўнік новых слоў беларускай мовы. Мінск: ТетраСистемс].

Opracowania / Literature / Литература:

Achmatjanowa, Ziemfira. (2000). Suszczestwitielnyje „nomina agentis” w sowriemiennom russkom jazykie. Awtorefierat dis. [...] kand. fiłoł. nauk. Ufa: Baszkirskij gos. uniwiersitiet. [Ахматьянова, Земфира. (2000). Существительные „nomina agentis” в современном русском языке. Автореферат дис. [...] канд. филол. наук. Уфа: Башкирский гос. университет].

Akopian, Armienui. (1990). Siemantika otgłagolnych suszczestwitielnych. W: Albina Trawkina (red.). Problemy izuczienija słowa: siemantika, struktura, forma: sb. naucz. tr. (s. 60–68). Twier: Twier. gos. uniwiersitiet. [Акопян, Арменуи. (1990). Семантика отглагольных существительных. В: Альбина Травкина (ред.). Проблемы изучения слова: семантика, структура, форма: сб. науч. тр. (c. 60–68). Тверь: Твер. гос. университет].

Artiemienok, Giennadij. (1988). Stanowlenije słowoobrazowatielnoj mikrosistiemy imieni suszczestwitielnogo w sowriemiennom biełorusskom jazykie: po dannym leksykografii XIX–XX wiekow. Awtorefierat dis. [...] kand. fiłoł. nauk. Minsk: Akad. Nauk BSSR In-t jazykoznanija im. J. Kołasa (Na prawach rukopisi). [Артеменок, Геннадий. (1988). Становление словообразовательной микросистемы имени существительного в современном белорусском языке: по данным лексикографии XIX–XX веков. Автореферат дис. [...] канд. филол. наук. Минск: Акад. наук БССР, Ин-т языкознания им. Я. Коласа (На правах рукописи)].

Biełousowa, Ałła. (1981). Russkije imiena suszczestwitielnyje so znaczenijem lica. Woprosy jazykoznanija, 3, s. 71–84. [Белоусова, Алла. (1981). Русские имена существительные со значением лица. Вопросы языкознания, 3, c. 71–84].

Borowiec, Agnieszka. (2009). Dewerbalne „nomina agentis” we współczesnym języku białoruskim. W: Michał Kondratiuk, Bazyli Siegień (red.). Polsko-białoruskie związki językowe, literackie, historyczne i kulturowe. Materiały XVI Międzynarodowej Konferencji Naukowej. Droga ku wzajemności (s. 119–128). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Chackiewicz, Wiera. (1956). Suffiksalnoje słowoobrazowanije suszczestwitielnych (suffiksy lica) w sowriemiennom biełorusskom jazyki. Awtorefierat dis. [...] kand. fiłoł. nauk. Minsk: Biełorusskij gosudarstwiennyj uniwiersitiet. [Хацкевич, Вера. (1956). Суффиксальное словообразование существительных (суффиксы лица) в современном белорусском языке. Автореферат дис. [...] канд. филол. наук. Минск: Белорусский государственный университет].

Chomko, Jolanta. (2007). Polskie i białoruskie nazwy zawodów w ujęciu konfrontatywnym. U: Swiatłana Musijenka, Iwan Krenia (red.). Szlach da uzajemnasci. Materyjały XIV Miżnarodnaj nawukowaj kanfierencyi (s. 188–193). Hrodna: Hrodzienski dziarżauny uniwiersitet imia Janki Kupały. [Chomko, Jolanta. (2007). Polskie i białoruskie nazwy zawodów w ujęciu konfrontatywnym. У: Святланa Мусіенкa, Іван Крэня (рэд.). Шлях да ўзаемнасці. Матэрыялы XIV Міжнароднай навуковай канферэнцыі (s. 188–193). Гродна: Гродзенскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Янкі Купалы].

Goral, Agnieszka. (2011). Dublety słowotwórcze wśród osobowych nazw subiektów czynności we współczesnym języku białoruskim. Studia Białorutenistyczne, 5, s. 395–413.

Goral, Agnieszka. (2013a). Derywacja sufiksalna osobowych nazw subiektów czynności w języku białoruskim. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Goral, Agnieszka. (2013b). „Nomina subiecti" w języku polskim i białoruskim. Kwestie dyskusyjne. W: Jolanta Panasiuk, Tomasz Woźniak (red.). Język – człowiek – społeczeństwo (s. 31–49). Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Gorbaczik, Nikołaj. (1993). Nazwanija lic po riemiesłu i profiesii w biełorusskom jazykie. Awtorefierat dis. [...] kand. fiłoł. nauk. Mіnsk: AN Biełarusi, In-t jazykoznanija im. J. Kołasa (Na prawach rukopisi). [Горбачик, Николай. (1993). Названия лиц по ремеслу и професии в белорусском языке. Автореферат дис. [...] канд. филол. наук. Мінск: АН Беларуси, Ин-т языкознания им. Я. Коласа (На правах рукописи)].

Jakowlewa, Anna. (2010). Nominacyi lic po profiessionalnoj prinadleżnosti w sowriemiennom russkom jazykie (siemanticzeskije osobiennosti i puti formirowanija). Awtorefierat dis. [...] kand. fiłoł. nauk. Jarosławl: Jarosławskij gosudarstwiennyj piedagogiczeskij uniwiersitiet imieni K. D. Uszynskogo. [Яковлева, Анна. (2010). Номинации лиц по профессиональной принадлежности в современном русском языке (семантические особенности и пути формирования). Автореферат дис. [...] канд. филол. наук. Ярославль: Ярославский государственный педагогический университет имени К. Д. Ушинского].

Kaliszan, Jerzy. (2000). Synonimia słowotwórcza rzeczowników w języku polskim i rosyjskim (na materiale nazw osób, czynności i cech abstrakcyjnych). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.

Łukaszaniec Aleksandr, Nikołajewa Olha (red.). (2014). Sopostawitelnoje opisanije russkogo i biełorusskogo jazykow. Słowoobrazowanije. Minsk: Biełaruskaja nawuka. [Лукашанец Александр, Николаева Ольга (ред.). (2014). Сопоставительное описание русского и белорусского языков. Словообразование. Минск: Беларуская навука].

Łukaszaniec, Alaksandr. (2001). Słowautwarennie i hramatyka. Minsk: Prawa i ekanomika. [Лукашанец, Аляксандр. (2001). Словаўтварэнне і граматыка. Мінск: Правa i эканомікa].

Łukaszaniec, Alaksandr. (2009). Pracesy internacyjanalizacyi u biełaruskaj mowie kanca XX–paczatku XXI stst. W: Elena Koriakowcewa (red.). Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich (s. 111–125). Siedlce: Wydawnictwo Аkademii Podlaskiej. [Лукашанец, Аляксандр. (2009). Працэсы інтэрнацыяналізацыі ў беларускай мове канца ХХ–пачатку ХХІ стст. W: Elena Koriakowcewa (red.). Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich (s. 111–125). Siedlce: Wydawnictwo Аkademii Podlaskiej.

Łukaszaniec, Alaksandr. (2013). Prablemy suczasnaha biełaruskaha słowautwarennia. Minsk: Biełaruskaja nawuka. [Лукашанец, Аляксандр. (2013). Праблемы сучаснага беларускага словаўтварэння. Мінск: Беларуская навука].

Maczaława, Alena. (2013). Najmienni asoby u biełaruskaj i anhlijskaj mowach: siemantyka i struktura. Hrodna: HrDU. [Мачалава, Aлена. (2013). Найменні асобы ў беларускай i англійскай мовах: семантыка і структура. Гродна: ГрДУ].

Maksimow, Władimir. (1975). Suffiksalnoje słowoobrazowanije imien suszczestwitielnych w russkom jazykie. Leningrad: Izd-wo Leningr. uniwiersitieta. [Максимов, Владимир. (1975). Суффиксальное словообразование имен существительных в русском языке. Ленинград: Изд-во Ленингр. университетa].

Rusak, Walancina. (2002). Liniejnyja i nieliniejnyja marfałahicznyja zmieny asnou utwaralnych słou. Biełaruskaja linhwistyka, 52, s. 16–26. [Русак, Валянціна. (2002). Лінейныя і нелінейныя марфалагічныя змены асноў утваральных слоў. Беларуская лінгвістыка, 52, с. 16–26].

Rusak, Walancina. (2003a). Marfanałohija addziejasłounaha sufiksalnaha słowautwarennia. Biełaruskaja linhwistyka, 53, s. 13–24. [Русак, Валянціна. (2003a). Марфаналогія аддзеяслоўнага суфіксальнага словаўтварэння. Беларуская лінгвістыка, 53, с. 13–24].

Rusak, Walancina. (2003b). Marfanałohija suczasnaj biełaruskaj mowy. Minsk: Biełaruskaja nawuka. [Русак, Валянціна. (2003б). Марфаналогія сучаснай беларускай мовы. Мінск: Беларуская навукa].

Sajewicz, Michał. (2002). Derywacja sufiksalna osobowych nazw subiektów w nadnarwiańskich gwarach białoruskich Białostocczyzny. Deverbativa, deadiectiva. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Siehień, Ludmiła. (2007). Ahulnaje ispiecyficznaje u słowautwaralnych sistemach polskaj i biełaruskaj mou (na materyjale nazounikau, jakija abaznaczajuć wykanaucu dziejannia) Studia Wschodniosłowiańskie, 7, s. 357–370. [Сегень, Людміла. (2007). Агульнае і спецыфічнае ў словаўтваральных сістэмах польскай і беларускай моў (на матэрыяле назоўнікаў, якія абазначаюць выканаўцу дзеяння). Studia Wschodniosłowiańskie, 7, s. 357–370].

Smułkowa, Elżbieta. (1992). Białorusko-polskie a białorusko-rosyjskie pogranicze językowe. W: Kwiryna Handke (red.). Słowiańskie pogranicza językowe (s. 143–151). Warszawa: „Ress Publica Press”.

Waranowicz, Waleryj. (1997). Asabowyja sufiksalnyja addziejasłounyja nazouniki u suczasnaj biełaruskaj litaraturnaj mowie. Wiesnik BDU, 4, s. 167–178. [Варановіч, Валерый. (1997). Асабовыя суфіксальныя аддзеяслоўныя назоўнікі ў сучаснай беларускай літаратурнай мове. Веснік БДУ, 4, c. 167–178].

Waranowicz, Waleryj. (2005). Słowautwarennie nazounikau u biełaruskaj mowie. Hrodna: HrDU. [Варановіч, Валерый. (2005). Словаўтварэнне назоўнікаў у беларускай мове. Гродна: ГрДУ].

Waszakowa, Krystyna. (1994). Tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny końca XX w. W: Stanisław Gajda, Zbigniew Adamiszyn (red.). Przemiany współczesnej polszczyzny, materiały konferencji naukowej (s. 53–60). Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich.

Witkowski, Wiesław. (1955). Sufiksy „nomina agentis” w języku rosyjskim. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, 1, s. 486–520.

Władimirowa, Łarisa. (1991). Konfiksalnyje obrazowanija s finalnym -nik w istorii russkogo jazyka. Awtorefierat dis. [...] kand. fiłoł. nauk. Kazan: Kazanskij uniwiersitiet. [Владимирова, Лариса. (1991). Конфиксальные образования с финальным -ник в истории русского языка. Автореферат дис. [...] канд. филол. наук. Казань: Казанский университет].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2018.12.227-238
Date of publication: 2019-03-27 08:16:36
Date of submission: 2018-07-31 13:02:56


Statistics


Total abstract view - 1337
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 0

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2019 Agnieszka Goral

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.