Niepełnosprawna codzienność w kontekście koncepcji naznaczania społecznego
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie
W artykule podjęte zostały zagadnienia związane z postrzeganiem i sytuowaniem osób z niepełnosprawnością w aktualnej przestrzeni życia społecznego. Wskazano, iż warunki i możliwości codziennej egzystencji człowieka oraz dostępność do codziennych przestrzeni niezależnie od posiadanego stopnia sprawności stanowią szansę na normalizację stosunków międzyludzkich w oparciu o demokratyczny ład.
Stan wiedzy
Ukazano przemiany, jakie dokonały się w ostatnim pięćdziesięcioleciu w zakresie zmiany postaw wobec osób z niepełnosprawnością, można je określić jako zdecydowane odejście od dotychczasowej tradycji kulturowej. Dla analizy sytuacji społecznej oraz postaw przyjmowanych przez społeczeństwo wobec osób z niepełnosprawnością przydatne okazują się teorie socjologiczne. W związku z tym, w dalszej części artykułu podjęto próbę analizy i wyjaśnienia sytuacji oraz odbioru osób z niepełnosprawnością poszukując uzasadnienia w teorii naznaczania społecznego. Teoria ta zakłada, iż główną trudność w funkcjonowaniu osób z niepełnosprawnością stanowi narzucanie im przez zdrową i sprawną część społeczeństwa z góry określonych sposobów zachowania w różnych codziennych sytuacjach. Koncepcja naznaczania społecznego przyjmując społeczny model niepełnosprawności definiując ją tym samym jako ograniczenie w pełnieniu ról społecznych.
Podsumowanie
W treści materiału odwołano się do codzienności rozpatrywanej jako obszar rzeczywistości społecznej najbliższej człowiekowi, który próbuje być wyjaśniany przez niego w toku jego życia rodzinnego, związków i relacji z innymi ludźmi, pracy zawodowej oraz uczestnictwa w kulturze. Dla wyjaśniania postaw przyjmowanych wobec osób z niepełnosprawnością zastosowanie może znaleźć przywoływana teoria naznaczania społecznego, która pozwala na głębsze rozpatrzenie i wniknięcie w istotę interesującego zjawiska.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Banach I. (2017). Edukacja w oswajaniu z tematyką niepełnosprawności, W: M. Humeniuk, I. Paszenda (red.). Codzienność jako wyzwanie edukacyjne. (s. 326-334). tom 1. Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
Barłóg K. (2017). Inkluzja społeczna, edukacyjna a problemy młodych osób z ograniczeniami sprawności, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 2, 171-183.
Bąbka J., Nowicka A. (2019). Edukacja inkluzyjna, aby nie była iluzją…, Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej, 36, 11-30.
Becker H. S. (2009). Outsiderzy. Studia z teorii dewiacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Blythe S. G. (2010). Harmonijny rozwój człowieka. Warszawa: Świat Książki.
Błeszyńska K. (2001). Niepełnosprawność a struktura identyfikacji społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Chodkowska M. (1993). Kobieta niepełnosprawna: socjopedagogiczne problemy postaw. Lublin: UMCS.
Chrzanowska I. (2009). Problem edukacji dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością. Regionalna specyfika czy ogólnopolska tendencja. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Chrzanowska I. (2019). Postawy wobec edukacji włączającej – jakie skutki?, W: Chrzanowska I., Szumski G. (red.). Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 44-53). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
Dykcik W. (2007). Pedagogika specjalna, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Faure E. (1975), Uczyć się, aby być. Warszawa: PWN.
Flatow E. (2009). Predyspozycja czy predestynacja? Stereotypy płci i rola szkoły w kontekście rozważań o zdrowiu. W: L. Kopciewicz, E. Zierkiewicz (red.), Koniec mitu niewinności? Płeć i seksualność w socjalizacji i edukacji (s. 205-206). Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury ENETEIA.
Gajdzica Z. (2011). Opinie nauczycieli szkół ogólnodostępnych na temat edukacji włączającej uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym w kontekście toczącej się reformy kształcenia specjalnego, W: Gajdzica Z. (red.). Uczeń z niepełnosprawnością w szkole ogólnodostępnej (s. 56-79). Sosnowiec: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanitas.
Gustavsson A., E. Zakrzewska-Menterys (1997). Społeczny kontekst upośledzenia. W: A. Gustavsson, E. Zakrzewska-Menterys (red.). Upośledzenie w społecznym zwierciadle (s. 13), Warszawa: Wydawnictwo „Żak”.
Kojder A. (1980). Co to jest teoria naznaczania społecznego? Studia Socjologiczne, 3 (78), s. 45-55.
Kojs W. (2010). Systemy edukacji i ich teorie a pedagogika. W: K. Denek, A. Kamińska, W. Kojs, P. Oleśniewicz (red.). Edukacja jutra. Edukacja w społeczeństwie wiedzy (s. 39-41). Sosnowiec: Wyższa Szkoła Humanitas.
Kwieciński Z., Śliwerski B. (red.) (2003). Pedagogika. Podręcznik akademicki. t. 1. Warszawa: PWN.
Lemert E. (1951). Social Pathology. A Systemathic Approach to the Theory of Sociopathic Behavior. New York: McGraw-Hill.
Lipiec J. (2000). Droga do demokracji. W: K. Marzec-Holka (red.). Społeczeństwo, demokracja, edukacja. Nowe wyzwania w pracy socjalnej (s. 23-24). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelnianie Akademii Bydgoskiej.
Marszałek L. (2006). Niepełnosprawność, kobiecość, rodzina. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Marszałek L. (2007). Społeczny kontekst niepełnosprawności (s. 339-353). Seminare. Poszukiwania naukowe 24.
Muszyński H. (1980). Zarys teorii wychowania. Warszawa: PWN.
Okoń W. (2001). Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Ostrowska A. (1976), Socjologia kalectwa i rehabilitacji. Wybrane problemy. Kraków: PAN IFiS.
Rudek I. (2012a). Kobieta niepełnosprawna – predestynacja czy transformacja funkcjonowania społecznego? W: B. A. Orłowska, P. Prüfer (red.). Globalno-lokalne wyzwania uczelni wyższych związane z niepełnosprawnością (s. 37-50). Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Naukowe PWSZ.
Rudek I. (2012b). Rodzina w procesie konstruowania obrazu osób niepełnosprawnych. Rola płci w niepełnosprawności. W: K. Ferenz, E. Kowalska (red.). Wychowanie w rodzinie. Odmienne sytuacje i nowe zadania (s. 165-186). Tom VI. Jelenia Góra: Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa.
Rudek I. (2011). Media w kreowaniu wizerunku osób z niepełnosprawnością. Szczególna rola telewizji. W: I. Chrzanowska, B. Jachimczak, D. Podgórska-Jachnik (red.). Miejsce Innego we współczesnych naukach o wychowaniu. Inny wobec wyzwań współczesnego świata (s. 43-51). Tom 4. Łódź: Wydawnictwo Naukowe WSP.
Smolski R. (1999). M. Smolski, E. H. Stadtmuller, Słownik Encyklopedyczny Edukacja Obywatelska, Wrocław: Wydawnictwo Europa.
Szumski G. (2010). Wokół edukacji włączającej. Efekty kształcenia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w klasach specjalnych, integracyjnych i ogólnodostępnych, Warszawa: Wydawnictwo APS.
Wojtyła K. (1983). Elementarz etyczny, Lublin: TN KUL.
Zamkowska A. (2016). Szkoła siecią wsparcia i elementem sieci, W: Gajdzica Z., Bełza M. (red.). Inkluzja edukacyjna. Idee, teorie, koncepcje, modele edukacji włączającej a wybrane aspekty praktyki edukacyjnej (s. 57-66). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Znaniecki F. (1979). Nauki o kulturze. Warszawa: PWN.
Źródło internetowe:
Wyczesany J. Niepełnosprawność jako problem społeczny. Konspekt. 2-3/2006 (26); http://www.up.krakow.pl/konspekt/27/index.php?i=004, pobrano 28.09.2017
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2021.40.3.179-197
Data publikacji: 2021-11-23 10:35:47
Data złożenia artykułu: 2020-11-27 18:00:06
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2021 Iwona Banach
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.