W stronę psychologii i edukacji prośrodowiskowej: osobowościowe i socjodemograficzne korelaty tożsamości środowiskowej i dobrowolnej prostoty

Dawid Le Hai, Paweł Larionow

Streszczenie w języku polskim


Wprowadzenie: Zmiany klimatyczne stanowią obecnie jedno z największych zagrożeń ludzkości. Tożsamość środowiskowa, odnosząca się do indywidualnej definicji siebie poprzez pryzmat relacji człowieka z naturą, oraz dobrowolna prostota, stanowiąca antykonsumpcyjną ideę życia, to psychologiczne konstrukty, które przeanalizowano pod względem korelatów osobowościowych i socjodemograficznych.

Cel badań: Celem niniejszych eksploracyjnych badań jest analiza związków między tożsamością środowiskową, dobrowolną prostotą i cechami osobowości, a także poszukiwanie korelatów socjodemograficznych analizowanych konstruktów głównie w próbie młodych Polaków.

Metoda badań: W badaniach 218 osób, w tym 156 kobiet (71,6% całej próby) i 62 mężczyzn (28,4%), w wieku od 18 do 63 lat (M = 25,40; SD = 7,43), wypełniło Skalę tożsamości środowiskowej, Skalę zaangażowania w dobrowolną prostotę i Inwentarz osobowości HEXACO-60.

Wyniki: Wyniki wykazały wysoką dodatnią korelację między tożsamością środowiskową i dobrowolną prostotą (r = 0,73) oraz ich słabe dodatnie związki z otwartością na doświadczenia, uczciwością-pokorą, sumiennością, ugodowością i ekstrawersją, a także brak związku z emocjonalnością i wiekiem. Kobiety osiągnęły istotnie wyższe wyniki tożsamości środowiskowej i dobrowolnej prostoty. Miejsce zamieszkania, wykształcenie, stan cywilny, status zawodowy, wyznawana religia i subiektywna ocena sytuacji materialnej nie różnicowały wyników badanych konstruktów, natomiast stosunek do wiary w Boga lub siłę wyższą był pozytywnie z nimi związany.

Wnioski: Wykazano podobieństwo analizowanych konstruktów, a także określono zmienne osobowościowe i socjodemograficzne mające z nimi związek. Omawiane są praktyczne implikacje badań w zakresie promowania dobrowolnej prostoty. Zaprezentowano polskie tłumaczenie Skali zaangażowania w dobrowolną prostotę, która może znaleźć zastosowanie w edukacji proekologicznej wśród studentów. Szczególną uwagę należy zwrócić na mężczyzn jako grupę, która jest mniej zainteresowana kwestiami prośrodowiskowymi.


Słowa kluczowe


cechy osobowości HEXACO, dobrowolna prostota, edukacja prośrodowiskowa, psychologia środowiskowa, tożsamość środowiskowa, zachowania prośrodowiskowe

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Albert, M. (2019). Sustainable frugal innovation – The connection between frugal innovation and sustainability. Journal of Cleaner Production, 237, 117747. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.117747

Ashton, M. C., Lee, K. (2007). Empirical, theoretical, and practical advantages of the HEXACO model of personality structure. Personality and Social Psychology Review, 11(2), 150–166. https://doi.org/10.1177/1088868306294907

Ashton, M. C., Lee, K. (2009). The HEXACO-60: A short measure of the major dimensions of personality. Journal of Personality Assessment, 91, 340-345. https://doi.org/10.1080/00223890902935878

Blatt, E. (2014). Uncovering students’ environmental identity: An exploration of activities in an environmental science course. The Journal of Environmental Education, 45(3), 194–216. https://doi.org/10.1080/00958964.2014.911139

Boujbel, L., d’Astous, A. (2012). Voluntary simplicity and life satisfaction: Exploring the mediating role of consumption desires: Voluntary simplicity and life satisfaction. Journal of Consumer Behaviour, 11(6), 487–494. https://doi.org/10.1002/cb.1399

Chowdhury, R. M. M. I. (2018). Religiosity and voluntary simplicity: The mediating role of spiritual well-being. Journal of Business Ethics, 152(1), 149–174. https://doi.org/10.1007/s10551-016-3305-5

Clayton, S. (2003). Environmental Identity: A Conceptual and an Operational Definition. W: S. Clayton i S. Opotow (red.), Identity and the natural environment: The psychological significance of nature (s. 45–65). MIT Press.

Clayton, S., Czellar, S., Nartova-Bochaver, S., Skibins, J. C., Salazar, G., Tseng, Y.-C., Irkhin, B., Monge-Rodriguez, F. S. (2021). Cross-cultural validation of a revised environmental identity scale. Sustainability, 13(4), 2387. https://doi.org/10.3390/su13042387

Clayton, S., Fraser, J., Burgess, C. (2011). The role of zoos in fostering environmental identity. Ecopsychology, 3(2), 87–96. https://doi.org/10.1089/eco.2010.0079

Davis, J. L., Green, J. D., Reed, A. (2009). Interdependence with the environment: Commitment, interconnectedness, and environmental behavior. Journal of Environmental Psychology, 29(2), 173–180. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2008.11.001

Druică, E., Vâlsan, C., Puiu, A.-I. (2022). Voluntary simplicity and green buying behavior: An extended framework. Energies, 15(5), 1889. https://doi.org/10.3390/en15051889

Elgin, D., Mitchell, A. (1977). Voluntary Simplicity. The Co-Evolution Quarterly, Summer, 5-18. https://duaneelgin.com/voluntary-simplicity-report/

Etzioni, A. (2004). Voluntary simplicity: Characterization, select psychological implications, and societal consequences. W: B. Hodgson (red.), The Invisible Hand and the Common Good (s. 377–405). Springer Berlin Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-662-10347-0_17

Freed, A., Wong, D. (2019). The relationship between university students' environmental identity, decision-making process, and behavior. Environmental Education Research, 24(3), 474–475. https://doi.org/10.1080/13504622.2017.1320705

Gasiul, H. (2020). Psychologia osobowości. Nurty, teorie, koncepcje. Difin.

Huneke, M. E. (2005). The face of the un-consumer: An empirical examination of the practice of voluntary simplicity in the United States. Psychology and Marketing, 22(7), 527–550. https://doi.org/10.1002/mar.20072

Irkhin, B. D. (2020). Who benefits from environmental identity? Studying environmental identity and mental wellbeing in Russia. Psychology in Russia: State of the Art, 13(3), 66–78. https://doi.org/10.11621/pir.2020.0305

Kala, L., Galčanová, L., Pelikán, V. (2017). Narratives and practices of voluntary simplicity in the Czech post-socialist context. Czech Sociological Review, 53(6), 833–856. https://doi.org/10.13060/00380288.2017.53.6.377

Kızılay, E., Tanık Önal, N. (2019). From the environmental identity to the behavior: The status of pre-service science teachers. International Journal of Evaluation and Research in Education, 8(2), 271–279. https://doi.org/10.11591/ijere.v8i2.19581

Lakens, D. (2013). Calculating and reporting effect sizes to facilitate cumulative science: a practical primer for t-tests and ANOVAs. Frontiers in Psychology, 4, 863. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2013.00863

Larionov, P. (2020). W stronę psychologii środowiskowej: właściwości psychometryczne polskiej wersji Skali tożsamości środowiskowej. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 44(4), 190–208. https://doi.org/10.34766/fetr.v44i4.452

Larionow, P., Sołtys, M., Izdebski, P., Mudło-Głagolska, K., Golonka, J., Demski, M., Rosińska, M. (2022). Climate Change Anxiety Assessment: The Psychometric Properties of the Polish Version of the Climate Anxiety Scale. Frontiers in Psychology, 13, 870392. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.870392

Lee, H. (2019). The effect of anti-consumption lifestyle on consumer’s attitude and purchase intention toward commercial sharing systems. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, 31(5), 1422–1441. https://doi.org/10.1108/APJML-06-2018-0218

Lee, K., Ashton, M. C. (2009). The HEXACO personality inventory – revised. A measure of the six major dimensions of personality. Scale Descriptions. https://hexaco.org/scaledescriptions

Lee, K., Ashton, M. C., Choi, J., Zachariassen, K. (2015). Connectedness to Nature and to Humanity: Their association and personality correlates. Frontiers in Psychology, 6. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01003

Lewandowska, A., Witczak, J., Giungato, P., Dierks, C., Kurczewski, P., Pawlak-Lemanska, K. (2018). Inclusion of life cycle thinking in a sustainability-oriented consumer’s typology: A proposed methodology and an assessment tool. Sustainability, 10(6), 1826. https://doi.org/10.3390/su10061826

Miao, R. E., Cagle, N. L. (2020). The role of gender, race, and ethnicity in environmental identity development in undergraduate student narratives. Environmental Education Research, 26(2), 171-188. https://doi.org/10.1080/13504622.2020.1717449

Millburn, J. F., Nicodemus, R. (2021). Love People, Use Things: Because the Opposite Never Works. Celadon Books.

Oleś, P. K. (2016). Wprowadzenie do psychologii osobowości (Wydanie trzecie, nowe – czwarty dodruk). Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Osikominu, J., Bocken, N. (2020). A voluntary simplicity lifestyle: Values, adoption, practices and effects. Sustainability, 12(5), 1903. https://doi.org/10.3390/su12051903

Otero-López, J. M., Villardefrancos, E. (2013). Five-Factor Model personality traits, materialism, and excessive buying: A mediational analysis. Personality and Individual Differences, 54(6), 767–772. https://doi.org/10.1016/j.paid.2012.12.013

Paço, A., Lavrador, T. (2017). Environmental knowledge and attitudes and behaviours towards energy consumption. Journal of Environmental Management, 197, 384–392. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2017.03.100

Passafaro, P., Cini, F., Boi, L., D’Angelo, M., Heering, M. S., Luchetti, L., Mancini, A., Martemucci, V.,

Pacella, G., Patrizi, F., Sassu, F., Triolo, M. (2015). The “sustainable tourist”: Values, attitudes, and personality traits. Tourism and Hospitality Research, 15(4), 225–239. https://doi.org/10.1177/1467358415576086

Pérez Ibarra, R. E., Tapia-Fonllem, C. O., Fraijo-Sing, B. S., Nieblas Soto, N., Poggio, L. (2020). Psychosocial predispositions towards sustainability and their relationship with environmental identity. Sustainability, 12(17), 7195. https://doi.org/10.3390/su12177195

Pervin, L. A., John, O. P. (2002). Osobowość: teorie i badania. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Peyer, M., Balderjahn, I., Seegebarth, B., Klemm, A. (2017). The role of sustainability in profiling voluntary simplifiers. Journal of Business Research, 70, 37–43. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2016.07.008

Puech, C., Dougal, J., Deery, C., Waddell, C., Mõttus, R. (2020). Openness Is Related to Proenvironmental Behavior Both Within and Across Families. Environment and Behavior, 52(9), 996–1011. https://doi.org/10.1177/0013916519853294

Rebouças, R., Soares, A. M. (2021). Voluntary simplicity: A literature review and research agenda. International Journal of Consumer Studies, 45(3), 303–319. https://doi.org/10.1111/ijcs.12621

Rich, S. A., Hanna, S., Wright, B. J. (2017). Simply satisfied: The role of psychological need satisfaction in the life satisfaction of voluntary simplifiers. Journal of Happiness Studies, 18(1), 89–105. https://doi.org/10.1007/s10902-016-9718-0

Rich, S. A., Wright, B. J., Bennett, P. C. (2019). Development of the Voluntary Simplicity Engagement Scale: measuring low-consumption lifestyles. Journal of Consumer Policy, 43(2), 295–313. https://doi.org/10.1007/s10603-018-9400-5

Skimina, E., Strus, W., Cieciuch, J., Szarota, P., Izdebski, P. (2020). Psychometric properties of the

Polish versions of the HEXACO-60 and the HEXACO-100 personality inventories. Current Issues in Personality Psychology, 8(3), 255–278. https://doi.org/10.5114/cipp.2020.98693

Soutter, A. R. B., Bates, T. C., Mõttus, R. (2020). Big Five and HEXACO Personality Traits, Proenvironmental Attitudes, and Behaviors: A Meta-Analysis. Perspectives on Psychological Science, 15(4), 913–941. https://doi.org/10.1177/1745691620903019

Tam, K.-P. (2013). Concepts and measures related to connection to nature: Similarities and differences. Journal of Environmental Psychology, 34, 64–78. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2013.01.004

Teeroovengadum, V. (2018). Environmental identity and ecotourism behaviours: Examination of the direct and indirect effects. Tourism Review, 74(2), 280–292. https://doi.org/10.1108/TR-11-2017-0190

World Economic Forum. (2022). The Global Risks Report 2022 (17. edycja). https://www3.weforum.org/docs/WEF_The_Global_Risks_Report_2022.pdf

Zavestoski, S. (2002). The social-psychological bases of anticonsumption attitudes. Psychology and Marketing, 19(2), 149–165. https://doi.org/10.1002/mar.10007




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2022.41.4.53-76
Data publikacji: 2022-12-28 11:12:47
Data złożenia artykułu: 2022-09-13 12:36:23


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1119
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 389

Wskaźniki





Prawa autorskie (c) 2022 Paweł Larionow

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.